Adrenal Bezler (Böbrek Üstü Bezleri)

Adrenal (Böbrek üstü) bezler her iki böbreğinde üst kısmında sarımsı renkte bir bezdir. 6-7 gram ağırlığındadır. Adrenal bezlerin iç ve dış kısım olmak üzere iki kısımdan oluşur. İç kısıma adrenal medulla (öz), dış kısmına adrenal korteks (kabuk) denir. Her iki kısımdan da farklı hormonlar salgılanır. Yani iç kısmından farklı dış kısmından farklı…

Medulla (İç) Bölümü Hormonları:

Adrenal Medulladan sempatik uyarı ile adrenalin (epinefrin) ve noradrenalin (norepinefrin) olmak üzere iki adet hormon salgılanır. Bu bölümden salgılanmakta olan hormonların %80’lik kısmı Adrenalin, %20’lik kısmı noradrenalindir.

ÖNEMLİ: Adrenal Medulla hormonlarına katekolaminler denir.

Adrenalin ve noradrenalin bazı organlar için aynı etkiyi gösterirken bazı organlarda farklı etki gösterebilirler. Bu hormonlar korku, heyecan, stres gibi durumlarda arttığı gözlemlenmiştir.

Adrenalin ve Noradrenalin Etkileri

1. Kalbin çalışmasını hızlandırır ve kan basıncının artmasını sağlar.
2. Yüzeysel, ve çevresel kan damarlarını daraltır.
3. İskelet kasındaki kan damarlarını genişletmekte görev alır.
4. Kandaki şeker düzeyini yükseltir. Bunu da glikojeni glikoza dönüştürerek yapar.
5. Oksijen tüketimi artar. Zaten bunu mantık yoluyla anlayabiliriz. Sinirlendiğinizde solumanız hızlanır.
6. Göz bebeğinin genişlemesini sağlar. Hatta bir söylentiye göre trafik vb kaza anında göz bebekleri tamamen açılıyormuş.
7. Sindirim kanalında yavaşlamaya sebep olur.

Korteks (Dış) Bölümü Hormonları:

Korteks bölümü hayat için çok önemli bir hormondur. Eğer olmasaydı vücudumuzda ciddi bozukluklar olur ve sonuçta ölüm meydana gelirdi. Adrenal korteksten steroid hormonlar salgılanır bu sebeple hormonlara kortikosteriod hormonlar da denir. Koteksten 30-40 civarı hormon salgılanır bunlardan en önemlileri şunlardır; glukokortikoidler, mineralokortikoidler ve androkortikoidlerdir. Bu hormonlar birbirinden farklı göreve sahiptir.

Glukokortikoidlerin Görevleri

Bu grup içerisinde en önemli iki hormon kortizol ve kortikosteraondur. Diğer adıyla Kortizon ve Hidrokortizon.

• Karaciğeri etkileyerek glikoz oluşmasını sağlar ve bu salgılanan glikozlar karaciğerde depo edilir. Eğer bu glikozlar kullanılmaz ise yağa dönüşür ve basenlerim azdı diye şikayet ederiz! 🙂
• Protein depolarını azaltır.
• Yağların yıkımını, serbbest yağ asidi oranını ve kullanımını arttırır.

Kortizon yokluğunda görülen bozukluklar

• Kan glikoz düzeyi azalır.
• Lezzet almada bozukluk oluşur ve işitme, koku almada da zayıflıklar görülür.
• Kas zayıflığı gözlenir.
• Kan basıncı düşer.

Mineralokortikoidler

Bu grupta bulunan en önemli iki hormon aldesteron ve dezoksikortikosterondur. Aldesteron vücudun sıvı ve elektrolit dengesini sağlamada çok önemli rol oynar. Asıl etkisini de sodyum üzerinde gösterir. Potasyum ve hidrojen iyonlarının idrarla atılımını hızlandırır. Sodyum miktarını arttırır ve sonuç olarak ozmotik basıncın artmasına ve aynı oranda suyu emilimine neden olur. Bu sayede vücut sıvılardaki su ve elektrolit dengesi sağlanır.

Androkortikoidler (Seksüel Hormonlar)

Seksüel hormonlar Adrenal bezlerin korteks bölümündeki Androkorikoidler bölümünden salgılanır. Bunun için görevlendirilmiş hormonlar vardır. Bunlar; progesteron, östrojen ve androjendir. Androjenin erkekteki etkisi ses kalınlaşması, kıllanma ve kas tonüsünün artmasını sağlar. Kadında cinsiyet iç güdüsünün ortaya çıkmasını sağlar.

Adrenal Bezler (Böbrek Üstü Bezleri) konusu bu kadar arkadaşlar. Çok karışık bir konudur ancak dikkatli bir şekilde okuyarak bu konunun da üstesinden gelebilirsiniz.

Anatomi ve fizyoloji 10. sınıf baloğlu yayıncılık kaynak olarak alınmıştır. Ancak aynı cümleler yazmamaktadır!