Anadolu Uygarlıkları (Maddeler Halinde)

Türk tarihini tam olarak anlamak istiyorsak Anadolu tarihini de bilmemiz gerekir. Türkler Anadolu’ya gelmeden Anadolu’da hangi uygarlıkların olduğunu bilirsek Anadolu tarihini de daha iyi anlarız. Bu yazıda Anadolu uygarlıkları nelerdir kısaca bilgi vereceğiz.

Maddeler halinde bu uygarlıklardan önemli olanları sıraladıktan sonra yine maddeler halinde Anadolu uygarlıklarının özelliklerine değineceğiz.

Anadolu uygarlıkları maddeler halinde şöyle sıralanabilir:

• Hititler
• Frigler
• Lidyalılar
• Urartular
• İyonlar

Yukarıda Anadolu uygarlıkları haritası gösterilmiştir. Şimdi de bu uygarlıkların genel özelliklerini maddeler halinde verelim.

Anadolu Uygarlıkları Maddeler Halinde Bilgi

Yukarıda listelediğimiz 5 tane Anadolu uygarlıkları aşağıda sıralanmıştır:

Hititler

• Anadolu’da geniş bir alana yayılmışlardır. Anadolu ve Kuzey Suriye’ye egemen olmuşlardır.
• M.Ö. 2000 – M.Ö. 1200 yıllarında yaşamışlardır.
• Kızılırmak çevresinde kurulmuş olan Hititlerin başkenti Hattuşaş yani Boğazköy‘dür.
• Hititleri krallar yönetmiştir. Ancak Pankuş adı verilen meclis krala yardımcı olmuştur.
• Kraldan sonra en büyük yetkiye kraliçe sahiptir. Kraliçeye Tavananna denirdi.
• İnsanlar hürler, yarı hürler ve köleler şeklinde sınıflara ayrılmıştı.
• Tarım, hayvancılık, ticaret ve madencilik geçim kaynaklarıydı.
• Çok tanrılı inanç vardı. Bu sebeple Hitit diyarına Bin Tanrı İli denmiştir.
• Hititlerden günümüze çeşitli toprak kaplar ve süs eşyaları kalmıştır.
• Anal adı verilen yıllıklarda tarihi bilgilere yer vermişlerdir. Burada olumlu şeyler kadar olumsuz şeylere de yer verilmiştir. Yani tarih yazımı tarafsız bir şekilde gerçekleşmiştir.
• Mısırlarla savaşmış ve onlarla tarihin ilk yazılı antlaşması olan Kadeş Antlaşmasını imzalamışlardır.
• Batıdan gelen akınlar sonucu yıkılmışlardır.

Frigler

• M.Ö. 750 – M.Ö. 350 yılları arasında yaşamışlardır.
• Frigler ya da Frigyalılar Sakarya Nehri’nin kıyısında kurulmuştur. Başkentleri Gordion şehridir.
• Hititler gibi ülkeyi kral yönetirdi. Midas Friglerin en önemli kralıdır.
• Tarım ve hayvancılıkla ekonomik hayat sağlanırdı.
• Tarımın ilerlemesi ve korunması için öküz kesene veya saban kırana idam cezası gibi ağır cezalar uygulanmıştır.
• Süs eşyaları üretimi, seramik ve ahşap eşya yapımı görülmüştür. Tapates ismiyle kilimler üretmişlerdir.
• Ölen krallar tümülüs adı verilen tepelerin içine gömülmüştür.
• Firiglerde çok tanrılı din vardır. En önemli tanrıları tarım ve bereket tanrıçası Kibele‘dir.
• Frigler Lidya egemenliğine girmişlerdir.

Lidyalılar

• M.Ö. 687 – M.Ö. 546 döneminde yaşamışlardır.
• Ege bölgesi dolaylarında Menderes ve Gediz nehirlerinin çevresinde kurulmuşlardır.
• Başkentleri ise bugün Manisa çevresinde olan Sard şehridir.
• Egedeniz’i kıyısında Menderes, Gediz Nehirleri etrafında kurulmuştur.
• Başkenti Manisa yakınlarınlarındaki ‘‘Sard’’dır.
• Lidyalılar ticarette çok ileri gitmişlerdir. Parayı Lidyalılar icat etmiştir.
• Manisa’dan Irak’a kadar Kral Yolu adı verilen ticaret yolunu yapmışlardır.
• Bu yoldan birçok malzeme ve değerli maden taşınmıştır.
• Ticaretin yanında tarım ve hayvancılık da ileri gitmiştir.
• Din yine çok tanrılıdır.
• Çeşitli mezar ve saraylar yapmışlardır.
• Yönetimde krallarla birlikte soylular da söz sahibi olmuştur.
• Orduda paralı askerler kullanmışlardır. Ancak bu paralı askerlerde vatan duygusu olmadığından Lidyalılar uzun yaşamamıştır.

Urartular

• Anadolu’nun doğusunda Van Gölü etrafında M.Ö. 900’lü yıllarda kurulmuşlardır.
• Başkentleri bugün Van yakınlarındaki Tuşpa olmuştur.
• Engebeli arazi ve iklim şartlarının zorluğu nedeniyle tarım çok ileri gitmemiştir.
• Tarım için çeşitli sulama kanalları ve barajlar yapılmıştır. Şamran Kanalı günümüze kalmıştır.
• İşlemecilik, oymacılık ve kabartma gibi el sanatları gelişmiştir.
• Çok tanrılı din vardır. Ölümden sonra yaşam inancından dolayı oda şeklinde mezarlar inşa edilmiştir.
• Kaya işlemede ileri gitmiş ve şehrin etrafına kale örmüşlerdir.

İyonlar

• İyonlar ya da İyonyalılar Anadolu’nun batı kesiminde kurulmuş ve bilim konusunda epey ilerlemiş bir uygarlıktır.
• Ege Denizi dolaylarında çeşitli şehir devletleri kurmuşlardır. Efes, Milet ve Foça bu şehirlerdendir.
• Başkentleri yoktur. Her şehir bir devlettir. Şehir devletlerine Polis denmiştir.
• Ticarette gelişmişlerdir. Ayrıca kolonicilik yaygındır. Deniz ticareti epey ilerlemiştir.
• Lidyalılardan aldıkları parayı kullanmaya devam etmişlerdir.
• Özgür bir düşünce akımı meydana getirmiş ve diğer toplumlarla etkileşim kurmuşlardır.
• Diyojen, Pisagor, Thales, Hipokrat gibi ilk çağın önemli bilim adamları İyonlar arasından çıkmıştır.
• Tapınak ve saray yapma konusunda iyi eserler ortaya koymuş ve mimaride gelişmişlerdir.

Anadolu uygurlıkları ile ilgili bilgiler maddeler halinde sıralandı. Her bir uygarlıkla ilgili daha detaylı bilgi için o uygarlıkla ilgili yazıyı okumanızda fayda vardır.