Antropojen Bozkır

Daha önce bozkır iklimi yazısında bozkır bitki örtüsünün görüldüğü yerlerin özellikleri hakkında konuştuk. Aslında bozkır bir iklim değil, karasal iklimin bitki örtüsüdür. Bu yazıda bir bozkır türü olan antropojen bozkır üzerinde duracağız. Önce antropojen bozkır nedir cevaplayalım. Ardından konuyla ilgili bazı bilgileri paylaşalım.

İnsanlar tarafından orman alanlarının tahrip edilmesi sonucu oluşan bozkır bitki örtüsüne antropojen bozkır denir.

Yapılan araştırmalar İç Anadolu bölgesinde ve Ergene havzasında eskiden daha bol orman alanları olduğunu göstermiştir. Türlü amaçlarla ağaçların kesilmesi ve ortadan kaldırılması zamanla buraların bozkır hale gelmesine neden olmuştur.

Antropojen bozkırlar insanoğlunun çevreye etkileri konusunda iyi bir örnektir.

Türkiye’de Antropojen Bozkır Alanları

Türkiye’nin büyük bir bölümünde karasal iklim görülmektedir. Bu da doğal bitki örtüsünün bozkır olmasına neden olmaktadır. Ancak İç Anadolu’da Ankara ve Yozgat bölgelerinde ve ayrıca Marmara Bölgesinde de Ergene havzasında daha önce orman alanları oldukları bilinmektedir.

İç Anadolu’da bozkırların arasında kalmış belirli orman alanlarında meşe, ardıç, karaçam gibi ağaçlar bulunmaktaydı. Bölge komple orman olmasa da yer yer böyle ormanlık alanlar görülmekteydi. Zamanla bu alanlar tahrip edildiği için antropojen bozkır bitki örtüsü egemen olmuştur.

Timur ile Osmanlı padişahı Yıldırım Bayezit arasında 1402 yılında gerçekleştirilen Ankara Savaşında Timur’un filleri ormanlık alana gizlediği tarihçiler tarafından belirtilmiştir. Çubuk Ovasında yapılan savaşla ilgili böyle bir tespit olduğuna göre demek ki o dönemde fil gizlenecek kadar büyük orman alanları İç Anadolu’da bulunmaktaydı.

Yapılan araştırmalar Trakya’da bulunan Ergene havzasında da çeşitli orman alanlarının olduğunu göstermiştir. Ancak bugün geniş orman alanları yörede bulunmamaktadır. Buradan insanlar tarafından bu ormanların tahrip edildiği sonucu çıkarılabilir.

İnsanlar tarih boyunca ormandaki ağaçları yakacak odun olarak kullanmışlardır. Hem yemek yapmak hem de kışın ısınmak için ormanlar birer yakıt kaynağıdır.

Psödömaki ve Garig

Son olarak antropojen bozkırla ilgili psödömaki ve garig nedir kısaca değinelim.

Bildiğimiz gibi Akdeniz ikliminde maki bitki örtüsü görülmektedir. Bu da çalılardan ve kısa boylu ağaçlardan oluşan bir bitki örtüsüdür. Bitki örtüsü ormanlık olan Karadeniz Bölgesinde yer yer ormanlık alanların tahrip edilmesiyle psödömaki yani yalancı maki ortaya çıkmıştır. Psödömaki defne, kestane veya ıhlamur türü kısa boylu ağaçlardan oluşur.

Maki bitki örtüsünün insanlar tarafından tahrip edilmesiyle ise garig dediğimiz bitki örtüsü çıkar. Bu bitki örtüsünde daha çok diz boyu kısa çalılar görülmektedir.