Atom Nedir? (Kimya)
|Kimya bilimi maddeyi ve maddenin dönüşümünü inceler. Maddenin yapı taşı atom olduğu için atom kavramı kimya açısından en temel kavramdır. Bu yazıda atom nedir ve ne işe yarar gibi konuların üzerinde duracağız. Konuyla ilgili kaynak olarak kullandığımız linki de aşağıda bulabilirsiniz.
Atomun Tanımı ve Temel Özellikleri
Yukarıda da değindiğimiz gibi atom maddenin en küçük yapı taşıdır. Elementlerin tanımlayıcı özelliği atomda ortaya çıkar. Atom çeşidi kadar element çeşidi bulunmaktadır.
Kelime olarak “Atom” kavramı, Yunan dilinde “bölünemez” anlamına gelmektedir. Sonradan nükleer yöntemlerle atomun bölünmesi sağlandı ancak çok eski dönemlerde atom fikri ortaya atıldığında bölünemeyeceği düşünülmekteydi.
Atomun içinde ondan daha küçük alt parçacıklar bulunmaktadır. Ancak bir bütün olarak atom maddenin anlamlı en küçük parçasıdır. Atomu anlamak için temel alt parçacıklarıyla birlikte ele almak gerekir.
Atomun Yapısı ve Atom Altı Parçalar
Atom temel olarak üç alt parça içerir. Bunlardan biri pozitif yüklü, biri negatif yüklü, diğeri de nötrdür.
- Proton (+)
- Nötron (0)
- Elektron (-)
Atomda bulunan proton pozitif yüklüdür. Nötron ise yüksüzdür. Atomun en küçük parçacığı olan elektron ise negatif yüklüdür. Son yıllarda yapılan çalışmalarda bu parçaların da daha alt parçaları olduğu görülmüştür. Ancak kafa karıştırmamak adına bu konuya girmeyeceğiz.
Proton
Atom çekirdeğindeki pozitif yüklü taneciktir. Bir atomun en temel özelliği çekirdekteki proton sayısıdır. Atomdaki proton sayısına aynı zamanda atom numarası denmektedir. Elementler periyodik tabloya bu numaraya göre dizilmiş haldedir.
Atom numarası aynı zamanda çekirdek yükü demektir. Çünkü çekirdekteki yüklü tanecik protondur. Proton sayısı elementleri birbirinden ayırır.
Nötron
Protonla birlikte atom çekirdeğinde bulunur. Adından da anlayacağınız gibi nötr yani yüksüzdür. Hidrojen dışındaki atomların tamamının çekirdeğinde nötron bulunur. Hidrojende ise çekirdekte sadece 1 proton bulunur.
Atomun kütlesini proton ve nötron sayısının toplamı belirler. Çünkü atomun kütlesini bunlar oluşturur. Bu nedenle kütle numarası = proton sayısı + nötron sayısı şeklinde formüle edilebilir.
Elektron
Atomun çekirdek dışında kalan yörüngesinde bulunur. Negatif (-) yüklüdür. Atomlar arasında geçiş yapar. Nötr olan atomlarda proton sayısı ile elektron sayısı eşit olur.
Elektronların kütlesi ihmal edilecek kadar azdır. Bu nedenle atom kütlesinde elektron dahil edilmez. Elektronlar atomlar arasında geçiş yapabilir. Bu sadeye atomlar bağ kurar ve bileşikler oluşur. Bir atom elektron verdiğinde + yüklü hale gelir. Elektron aldığında ise – yüklü iyon haline gelir.
Elektronların atom içerisinde bulunma ihtimali yüksek olan yerlere ise orbital adı verilir.
Atom Modeli Nedir?
Atom hakkında bildiklerimiz zamanla çeşitli hipotezlerin ortaya atılmasıyla gelişmiştir. Bu hipotezleri çok önemli bilim adamları zamanla ortaya koymuştur. Bu bilim insanları kendi adlarıyla anılacak olan modellerle atomu açıklamaya çalışmıştır.
Daha önce konularda anlattığımız atom modellerini şöyle sıralayabiliriz:
Her model bir önceki modelin eksiklerini gidermek ve açıklayamadığı şeyleri açıklamak üzerine ortaya çıkmıştır. Böylece atomla ilgili bilgilerimiz bu modelleri test ederek gelişmiştir.