Azot Dioksit

Azot ve oksijen çok önemli iki ametaldir. Bu ikisinin tepkimesinden çeşitli bileşikler ortaya çıkmaktadır. Bu bileşiklerden biri de azot dioksit bileşiğidir. Bu yazıda azot dioksit nedir, çevreye ve insan sağlığına zararları nelerdir gibi konulara değineceğiz.

Azot dioksit NO₂ formülüne sahip havayı kirleten azot oksijen bileşiklerinden biridir. Kömür, gaz ve dizel gibi fosil yakıtların yüksek sıcaklıklarda yanması sonucu oluşur. Kırmızımsı kahve rengine sahip ve zehirli bir gazdır.

NO₂ ve diğer azot oksitler havada partikül kirliliğine neden olur. Ayrıca ozon tabakasını oluşturan kimyasal reaksiyonlara katkıda bulunur.

Hava temizliği kriterleri değerlendirilirken havada bulunan azot oksit bileşiklerine de bakılmaktadır. Ev içinde yakılan odun ve kömürle de bazen azot dioksit ortaya çıkar.

Azot Dioksit İnsan Sağlığına Zararları

Azot dioksit çevreye zararları olan ve havayı kirleten bir gazdır. Çevreye ve havaya zarar verdiği gibi havanın solunmasıyla insan sağlığına da çeşitli zarar verir.

Azot dioksit bileşiğinin akciğer üzerinde neden olduğu zararlardan bazıları maddeler halinde şöyle sıralanailir:

• Hava yollarında iltihaplanma
• Hırıltılı ve şiddetli öksürük
• Azalmış akciğer fonksiyonu
• Yükselen astım atakları
• Nefes darlığı ve sonrasında gelen acil servise başvuru ihtiyacı

Yeni araştırmalar NO₂‘nin çocuklarda astım sebebi olabileceği konusunda uyarıyor.

Yakın zamanda yapılan büyük ölçekli bir çalışma ile, NO₂, ozon ve diğer  kirleticilerin akciğer kanseri üzerinde oldukça etkili olduğu ortaya çıkmıştır. 2016 yılında yapılan çalışmada Kaliforniya’daki 350.000’den fazla kanser hastasının yaşadığı 1988’den 2011’e kadar olan hava kirliliği seviyeleri izlenmiştir. Araştırmacılar, bu hava kirleticilerine maruz kalmanın hayatta kalma sürelerini kısalttığını tespit etmiştir.

Akciğer dışında da azot dioksit gazının insan sağlığına çeşitli zararları olduğu tespit edilmiştir. Azot dioksit kalp ve damar hasarına neden olmaktadır. Ayrıca azot dioksite maruz kalmanın, erken doğum ve düşük yapmaya olasılığını arttırdığı düşünülmektedir.

Azot Dioksit Kaynakları

Yukarıda da belirttiğimiz gibi azot dioksit fosil kaynakların yüksek sıcaklıkta yanması sonucu oluşmaktadır.

Otomobiller, kamyonlar ve otobüsler en büyük emisyon kaynaklarıdır; bunu elektrik santralleri, dizel motorlu ağır inşaat ekipmanları ve diğer hareketli motorlar ve endüstriyel kazanlar izlemektedir.

Azot dioksit suda çözünmesi oldukça fazla olan bir gazdır. Suda çözündüğünde nitrat ve nitrit asitleri oluşur. Bu bileşiğin asit yağmurlarına da katkısı olmaktadır.

Azot dioksit yararları var mıdır peki diye sorarsak çeşitli deneylerde bu gaz kullanılabilir. Onun dışında çevreye ve insan sağlığına zararları vardır.

Azot dioksit gazının salınımını azaltmak, hava kirliliğini engellemek açısından oldukça önemlidir. Bu açıdan azot dioksit salınımında önde gelen alanlarda çalışmalar yapılabilir. Araç yakıtlarında bunu önlemek için daha temiz enerjiyle çalışan araçlar üretilebilir. Ayrıca toplu taşımanın tercih edilmesi de öncelikli olmalıdır.

Aşağıda yer alan tesislerde azot dioksit salınımı oldukça yüksektir.

• Termik santraller
• Geri dönüşüm tesisleri
• Seramik üretimi
• Tuğla ve briket üretimi
• Cam ve seramik sanayi
• Sıcak asfalt üretimi
• Gübre ve kimyasal üretim tesisleri
• Çimento sanayi
• Kağıt endüstrisi