Çevresel Sinir Sistemi

Sinir sisteminin beyin, omurilik ve sinirsel ağdan meydana geldiğini biliyoruz. Bu sistemi merkezi sinir sistemi ve çevresel sinir sistemi olarak ikiye ayırırız. Çevresel sinir sistemi merkezi sinir sisteminin altında çalışan sinir sistemi elemanıdır. Birçok faaliyeti gerçekleştirmemizde ve doğaya karşı tepki oluşturmamızda hayati önem taşır. Çevresel sinir sistemi hücre olarak duyu nöronlarından ve motor nöronlardan oluşur. Bu sistem asıl sistem olan merkezi sinir sistemine yardımcı olur. Motor nöronları yönetim merkezinden organlara ve salgı bezlerine veri taşır. Bu kısımda somatik sinir sistemi ve otonom sinir sistemi olarak ikiye ayrılmıştır.

Somatik sinir sistemi iskelet kaslarını kontrol eder. Ayrıca deri gibi dış duyu organların da kontrolü bu sistemle sağlanır. Bu sistemde verilen cevaplar için istemli diyebiliriz. Çünkü örneğin iskelet kaslarımızı biz istediğimizde çalıştırırız. Fakat burada istemsiz gerçekleşen refleks hareketleri istisnadır. Somatik sinir sistemi otonom sinir sistemi ile birleşip vücut iç dengesini sağlar.

Otonom sinir sistemi ise istemsiz hareketleri kontrol eder. Bu sistemin hücrelerin minyelin kılıf bulunmaz. Bu nedenle sinirsel iletim nispi olarak yavaştır. Adı üzerinde zaten otonom olduğu için biz farkına varmadan kendiliğinden iş görür. Düz kaslar ve kalp kası bu sistemin kontrolünde hareket eder. Bu kısım dahil sempatik sistem ve parasempatik sistem olmak üzere ikiye ayrılabilir.

Sempatik sistem ile parasempatik sistem birbirine zıt olarak çalışır. Biri devreye girdiğinde diğeri etkinliğini kaybeder. Sempatik sinir sistemi aktivitesinde kalp atımı artar ve metabolizma hızlanır. Sempatik sinirler omurilikten çıkar. Parasempatik sistem ise dinlenme halinde devreye girer ve metabolizma yavaş olacak şekilde çalışır. Bu sistemin sinirleri beyinden ve omurilikten çıkar. Bir savaş alanında somatik sinirleriniz devredeyken evde televizyon karşısında otururken parasempatik sisteminiz devrededir. Buradan aradaki farkı kavrayabilirsiniz.