Cumhuriyetten Önce Ülkemiz Nasıl Yönetiliyordu?

Bizler cumhuriyet yönetiminin içine doğmuş nesiller olarak ülkemizde her zaman cumhuriyet varmış gibi düşünebiliriz. Oysa tarih bize farklı bir şey söylüyor. Bizim cumhuriyetle tanışmamız son 100 yıldır. Ondan önce yüzlerce yıl başka şekilde yönetiliyorduk. Bu yazıda cumhuriyetten önce ülkemiz nasıl yönetiliyordu bu konu üzerinde duracağız. Elbette tarih bilgisi olanlar bunu zaten biliyordur.

Cumhuriyetten önce ülkemiz Osmanlı Hanedanı tarafından saltanat ile yönetiliyordu. Başta bir padişahın bulunduğun bu sistem monarşi olarak adlandırılır. Dünyanın çeşitli yerlerinde uzun yıllar monarşiler hüküm sürmüştür.

Monarşide tahta çıkan padişah ülkeyi mutlak olarak yönetmektedir. Çoğu ülkede olduğu gibi ülkemizde de padişah belirli bir aileden sırayla geliyordu. 29 Ekim 1923 tarihinde ilan edilen cumhuriyetle birlikte artık halkın kendi kendini idare etmesi söz konusu olmuştur.

Kısaca toparlarsak ülkemiz cumhuriyetten önce monarşi ile idare ediliyordu. Bu iki sistemin nasıl olduğuna da kısaca bakıp bilgilerimizi pekiştirelim.

Cumhuriyet Nasıl Bir Yönetim Şeklidir?

Egemenlik hakkının bir sınıfa, aileye ya da zümreye olmayıp doğrudan halka dayandığı yönetim biçimine cumhuriyet nedir. Cumhuriyette egemenlik millete aittir. Buna karşın monarşide egemenlik bir kişiye veya bir aileye aitken oligarşi gibi sistemlerde egemenlik seçkin bir sınıfa dayanır.

Cumhuriyetin ana niteliği hükumet veya devlet başkanının halk içerisinden çıkması ve belirli bir süreyle yönetimde kalmasıdır. Cumhuriyetlerde halkın her kesiminden insanlar devlet başkanı veya devlet idarecisi olabilir. Türkiye cumhuriyeti tarihine baktığımızda birçok kişi halkın içerisinden çıkaran başbakan ya da cumhurbaşkanı olmuştur.

Daha önceleri monarşi veya oligarşiler yaygınken özellikle 20. yüzyıldan sonra cumhuriyet yönetim biçimi yaygınlaşmaya başlamıştır. Türkiye de saltanatın kaldırılması ve ardından 29 Eki 1923 tarihinde cumhuriyetin ilan edilmesiyle birlikte bu yönetim anlayışını benimsemiştir.

Monarşi Nasıl Bir Yönetim Şeklidir?

Mono bir demektir. Monarşide egemenlik bir kişiye dayanır. Egemenliğin dayandığı kişi kral, kraliçe, sultan, han veya padişah olabilir. Ülkenin başındaki egemen kral genellikle bir aileye mensuptur ve ömür boyu görevde kalır.

Türk tarihinin çok uzun devrelerinde monarşi yönetimi biçimi egemen olmuştur. Aslında insanlık tarihinde de monarşi çok uzun bir geçmişe dayanmaktadır. Cumhuriyetler ise nispeten yenidir.

Osmanlı Devletinde zamanla Avrupa’nın da etkisiyle meşruti monarşiye geçilmiş ve kralın yanında halk tarafından temsilcilerin yer aldığı bir meclis de görevli olmuştur. Ancak meclisin yeterince güçlenmesi sağlanmadan Osmanlı Devleti ömrünü tamamlamıştır. Osmanlı Devletinde normalde padişah ömür boyu görevde kalırken çeşitli nedenlerle henüz hayattayken tahttan indirilen padişahlar da olmuştur.

Sonuç olarak devlet yapısı olarak ülkemiz daha önce monarşi yani saltanatla idare edilirken günümüzde cumhuriyet ile yönetilmektedir. Türkiye’deki cumhuriyetin nasıl bir yapısı olduğunu anlamak için ise Türkiye Cumhuriyetinin temel nitelikleri başlıklı yazımızı okumanızı tavsiye ederiz.