Danişmentliler ve Özellikleri Maddeler Halinde

Danişmentliler Anadolu’da kurulan ilk Türk beylikleri arasındadır. Anadolu’da çeşitli izler ve eserler bırakan bu beylik hakkında genel bilgiler paylaşıp maddeler halinde Danişmentlilerin özellikleri üzerinde duracağız.

Danişmentliler kökeni itibariyle Türkmen bir beyliktir. Bu aile Anadolu’ya yerleşmiş ve burada devlet halini almıştır.

Maddeler Halinde Danişmentliler

Danişmentlilerin özellikleri maddeler halinde şöyle sıralanabilir:

• Beylik Sivas merkezli kurulmuştur. Tokat, Amasya ve Kayseri çevrelerinde hüküm sürmüştür.
• 1071 Malazgirt zaferinden sonra Anadolu’ya yayılıp devlet haline gelmişlerdir.
• Danişmentliler 1080 – 1175 yılları arasında yaşamıştır.
• Beylik adını Malazgirt  komutanlarından ve devletin kurucusu olan Damişment Gazi ‘den almıştır. Danişmend unvanı kendisinin ilmi seviyesine binaen verilmiştir.  Danişment Gazi’den sonra yerine oğlu Gümüştekin Danişment Ahmet Gazi Hükümdar olmuştur.
• Anadolu etkin olan bu devlet ile Anadolu Selçuklu Devleti arasında çekişmeler yaşanmıştır.
• Ahmet Bey’in vefatından sonra yerine oğlu Emir Gazi geçmiştir. Emir Gazi Ankara ve Kayseri gibi önemli yerleri ele geçirmiştir.
• Anadolu Selçuklu Devleti hükümdarı I. Kılıçarslan’ın vefat etmesiyle başlayan taht kavgasında Danişmentliler I. Mesut’u desteklemiş ve I. Mesut hükümdar olunca Danişmentlilerin etkinliği oldukça artmıştır.
• Melik Gazi’nin ölümünden sonra yerine oğlum Melik Muhammed geçmiştir. Melik Muhammed’in vefatından sonra devlet eski gücünü yitirmeye başlamıştır.
• Melik Muhammed’in oğullarından Yağıbasan beyliğin bir koluna hükmederken diğer oğullarından Zünnun ve Aynüddevle de diğer kollara hükmetmiştir.
• Melik Muhammed’in çocukları arasında taht kavları yaşanmış ve devlet ikinci planda kalmıştır. Danişmentlileri kendine önemli bir tehlike olarak gören Anadolu Selçuklu Devleti hükümdarı Sultan II. Kılıçarslan bu beyliğe Son vermiştir.

Danişmentlilerin Türk Tarihine Katkıları

Birinci beylikler dönemi Türk tarihi açısından çok önemlidir. Çünkü Anadolu’nun Türkleşmesi ve Müslümanlaşması bu dönemde gerçekleşmiştir. Danişmentliler bu konuda etkin rol oynayan beyliklerden biridir.

Peki, Danişmentliler ne yapmıştır? Danişmentliler ve eserleri adlı yazıda Danişmentlilerin Anadolu’ya kazandırdıkları üzerinde durmuştuk. Danişmentlilerin yaptıkları eserleri şöyle sıralayabiliriz:

• Kayseri Ulu Camii
• Niksar Ulu Camii
• Amasya Hilafet Gazi Türbesi
• Niksar Yağıbasan Medresesi
• Kayseri Gülük Camii ve Medresesi

Bu eserleri verdikleri gibi Anadolu’da yayılarak buralarda Türklerin yerleşmesini kolaylaştırmışlardır. Beyliklerin parçalı bir şekilde yayılması bu etkinin daha hızlı olmasını sağlamıştır. Anadolu Türk Birliği sağlanınca da Anadolu tam bir Türk yurdu haline gelmiştir.