Dekantasyon ile Ayırma

Kimyada ekstraksiyon, flotasyon, santifürüjleme, dekantasyon gibi birçok ayırma yöntemi bulunmaktadır. Bu yöntemleri karışmaları birbirinden ayırmak için kullanılır. Bu yazıda dekantasyon nedir öğrenecek ve dekantasyon ile ayırma örnekleri üzerinde duracağız.

Sıvı içerisinde çökelmiş bir maddenin üzerindeki sıvıyı başka bir kaba aktarmaya dekantasyon ya da aktarma denmektedir. Dekantasyonun yapılabilmesi için önce çökelmenin olması gerekir. Karışımlarda çökeltme işlemine sedimantasyon, üstteki maddenin yüzdürülmesine ise flotasyon denmektedir.

Bütün bu tanımlar size karmaşık geldiyse yukarıdaki görselde olayın ne kadar basit bir temele dayandığını görebilirsiniz.

Dekantasyon işlemi yoğunluk farkıyla ayırma yöntemleri arasındadır. Çünkü çökelti oluşması için iki madde arasında yoğunluk fakrı oluşmaktadır. Yine bu işlemi ancak heterojen karışımlarda kullanabiliriz. Okuldaki laboratuvarınızda dekantasyon deneyi yaparak işlemin ne kadar basit ama etkili olduğunu görebilirsiniz.

Dekantasyon ile Ayırma Örnekleri

Bu konuda kullanılabilecek en basit örnek kum su karışımıdır. Küçük kum taneleri suya eklendiğinde bir süre havada kalacaktır. Ancak zamanla bekletildiğinde çökelme olacaktır. Sonrasında kumu kaldırmadan yavaşça suyu aktarırsak yeni kapta büyük oranda temiz su elde ederiz.

Ancak şunu unutmamak gerekir ki dekantasyonda verim %100 değildir. Yani suyun içerisinde mikro kumlar bulunacaktır. Burada verimi arttırmak için birkaç aşamalı yapmak daha mantıklı olacaktır. Yani temiz karışımı tekrar çökeltmek başarı şansımızı arttıracaktır.

Yine tebeşirli su, pirinç su, mercimek ve su ayrıştırma işlemleri de dekantasyon örnekleridir. Ancak dipte de bir miktar su kalmaktadır. Fakat işlemin yapılması iki maddeyi birbirinden ciddi oranda ayıracaktır.

Emülsiyonlarda Dekantasyon

Dekantasyon işlemi çoğunlukla katıları sıvılardan ayırmak için kullanılır. Ancak emülsiyon dediğimiz sıvı – sıvı heterojen karışımlar için de kullanılabilir. Bunun için sıvıların öz kütlelerinin farklı olması ve bir sıvının dibe çökerken diğerinin yüzeyde kalması gerekir.

Su ve zeytinyağı karışımı için bu yöntem kullanılabilir. Suyun üzerinde biriken zeytinyağı başka bir kaba aktarılabilir. Ancak burada başarı şansı daha düşüktür. Çünkü su da hareket edecek ve diğer kaba az da olsa akacaktır.

Sıvı  – sıvı emülsiyonlarında tercih edilmesi gereken yöntem genellikle ayırma hunisidir. Ayırma hunisi başarı açısından oldukça yüksektir. Yukarıda da belirttiğimiz gibi dekantasyonda genellikle katı çöktürmesi şeklinde yapılmaktadır.