Derbent Sistemi ve Derbentçilerin Görevi

Osmanlı kurumları içerisinde fazla bilinmeyen teşkilatlardan biri de derbent teşkilatıdır. Derbent teşkilatı ya da derbent sistemi denen uygulama ile Türk tarihinde önemli işler yapılmıştır.

Derbent sistemi ve derbentçinin görevleri

Derbent Sistemi (Teşkilatı) Nedir?

Derbent sistemi Osmanlı Devletinde 14. Asırda ortaya çıkmış bir güvenlik ve iskan sistemidir. Derbent teşkilatı sayesinde ticaret yollarının güvenliği sağlanmış ve fethedilen bölgelerin canlandırılması kolaylaşmıştır.

Ilhanlı devletinde tatkavul denilen sistem örnek alınarak Osmanlı’da derbentler kurulmuştur. Derbent sınır yerlerinde, ticaret yollarında ve dağlık bölgelerde kurulmuş kaleye verilen isimdir.

Güvenlik sağlamak açısından kurulan derbentlerin çevresinde cami, dinlenme tesisi, dükkan gibi yapılar kurularak buralar emniyetli ve kullanmaya uygun hale getirilmiştir.

Derbentleri bugünkü yerel karakollar olarak düşünebiliriz. Önemli yerlere kurulan bu karakollar bazen köy veya kasaba oluşmasına yol açıyordu. Böylece bölgede güvenlik sağlanıyor ve iskan daha kolay hale geliyordu.

Derbentçi ve Görevleri

Derbentlerde görevli olan kişilere derbentçi denir. Derbentçinin çeşitli görevleri vardır. Bu görevlerin başında güvenliği sağlamak gelir.

Derbentçiler derbentin kurulduğu yerde yaşar ve ticaret güvenliğini sağlardı. Ayrıca bu insanlar devlete bağlılığı temsil ediyordu. Derbentin kurulduğu köy halkından uygun olarak derbentçiler seçilmekteydi. Bu kişiler yaptıkları hizmet karşılığında vergiden muaf tutuluyordu.

Derbendciler ayrıca yoldan geçen tüccarlardan verdikleri hizmete göre belirli bir ücret almaktaydı. Saldırıya veya maddi zarara uğrayan tacirlere ise sigorta sistemindeki gibi ödeme yapıldığı olurdu. Burada amaç ticaret hayatını emniyetli ve devamlı tutmaktı.

Derbentçiler Müslüman ve Hristiyan halktan secilmekteydi. Yani gayrimüslimler de derbentçi olarak görev alabilmekteydi.

Hristiyan derbentçilere martolos adı verilirdi.

Derbend sistemi 17. Yüzyıl itibariyle bozulmaya başlamıştır. Derbendler güvenlik sağlamada etkili olmayı bırakmıştır. Bunun sonucunda taşralarda güvenlik sorunları artmış, isyan ve eşkıyalık artmıştır. Derbentin güvenliği sağlayamadığı yerlerde göçler olmuştur.

Yorum YAZIN

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

five × 2 =