DNA Replikasyonu (Eşlenmesi)

Hücrelerimizde yönetici molekül olarak nükleik asitler bulunur. Bunlar ökaryot canlılarda çekirdek içinde prokaryot canlılarda ise sitoplazmada serbest halde bulunur. Yönetici birimlerden en temeli ise DNA dediğimiz yapıdır. DNA’nın kendini eşlemesi hücrelerin bölünüp çoğalması için çok önemlidir. DNA replikasyonu çok profesyonelce gerçekleşen bir süreçtir ve birkaç adımdan oluşur. Hücrelerin bölünme sürecinde sadece DNA değil diğer organlar da eşlenir. Ancak burada biz DNA eşlenmesini göreceğiz. DNA’nın çift zincirli sarmal yapıda olduğunu biliyoruz. DNA eşlenmesi gerçekleştiğinde de birbirinde ayrı iki tane çift zincirli yapı meydana gelecektir. Bu süreç adım adım devam eder ve böylece DNA replikasyonu tamamlanmış olur.

DNA eşleşmesi için önce hazırlık süreci başlar. Yeni oluşacak DNA’da kullanılacak bazlar ve çeşitli ham maddeler hazırlanır. DNA normalde sarmal bir fermuar yapıdadır. Bazlar birbirine bağlanmış şekilde hidrojen bağlarıyla çiftli yapı oluşmuştur. Hazırlık süreci tamamlandıktan sonra helikaz enzimi devreye girerek bu zinciri kırmaya başlar. Bir fermuarın açılması gibi yukarıdan aşağıda doğru sarmal yapıdaki DNA zinciri birbirinden ayrılır.

Ayrılan her DNA bölmesi için uygun olan kısım karşı tarafa gelerek yeni bir bağ oluşur. Bu süreç bütün dna eşleninceye kadar devam eder. DNA replikasyonu tamamlanınca yeni oluşan her iki DNA’da da bir öncekinden bir parça bulunmuş olur. Böylece DNA üzerinde bulunan gen kodları da korunmuş olur. Genetik olarak yeni oluşan hücrelerin öncekilerle aynı olmasının mantığı da budur. Bunu basitçe şöyle anlatabiliriz. A-B şeklinde bir zincirin varlığını düşünün. A ile B her zaman birbirinin karşısına gelerek tamamlayıcı özellik taşımaktadırlar. Mantığı anlamanız açısından detaya girmeye gerek yok. Şimdi enzim devreye girince A ile B birbirinden kopmaya başladı. Aynı zamanda A’nın sol tarafına B, B’nin sağ tarafına ise yeni bir A geldi. Son durumda B-A ve B-A şeklinde ili tane yeni zincir oluştu. İlk zincirdeki A ve ikinci zincirdeki B ilk durumdaki A-B şeklindeki ikile bulunuyorlardı. Bu şekilde yeni çıkan iki dna eşleşme sonrasında da asıl kaynak olan DNA’nın aynı özelliklerini taşıyacaktır.

DNA replikasyonu yaşam için en hayati süreçlerden biridir. Hücrelerimiz sürekli bölünmekte ve çoğalmaktadır. Ölen hücrelerin yerine yenisinin üretilmesi için de DNA eşleşmesinin gerçekleşmesi gerekir. İnsanlar gibi ökaryot hücre tipine sahip gelişkin canlılarda DNA eşleşmesi alternatifsiz bir süreçtir.