Duyu Aktarımı Nedir?

Türkçemiz çeşitli söz sanatları ve mecazlı anlatım tekniklerine sahip oldukça renkli bir dildir. Bu yazıda Türkçe’nin bize sağladığı imkanlardan biri olan duyu aktarımı üzerinde duracağız. Önce duyu aktarımı nedir tanımlayacak, ardından çeşitli örneklerle bilgimizi pekiştireceğiz.

Herhangi bir duyumuza ait bir durumun başka bir duyuya aktarılmasına duyu aktarımı denir. Duyu aktarımı dilimizde oldukça yaygındır.

İnsanda koklama, görme, dokunma, işitme ve tatma duyuları vardır. Duyu aktarımı bunlar arasında yapılmaktadır.

Örneğin “Birkaç aydır bana neden eskisi kadar sıcak davranmadığını anlamış değilim” cümlesinde sıcak kelimesiyle bir duyu aktarımı yapılmıştır. Normalde dokunma duyumuzla anladığımız sıcaklık hissini görme duyusuna aktarılmıştır.

Duyu aktarımı ya da duyu aktarması nedir kısaca öğrendik. Şimdi de örnekler üzerinde bilgilerimizi pekiştirelim.

Duyu Aktarımı ile İlgili Örnek Cümleler

Aşağıdaki cümlelerde duyu aktarması (duyular arası aktarma) bulunmaktadır:

• Soğuk bakışlarıyla bana her baktığında bir kere daha ürperiyordum.
• Bir tatlı huzur almaya geldim senden.
• Sıcacık bir gülüşü çok görmeseydin hiçbir şey bu noktaya kadar gelmezdi.
• Topallayan bir aksanla konuştuğu için izleyiciler onu anlamakta güçlük çekti.
• Çaresizlik çığlığım yankılanıyor görmüyor musun gerçekten?
• Bu karanlık düşünceler bize bir şey katmayacağı gibi bizden çok şey götürür.
• Gevrek bakışları insanı aşağılar nitelikte sanki.
• Kadife sesiyle o konuştukça dinleyiciler hayran hayran dinliyordu.
• Acı bir gülüş aslında her şeyi olduğu gibi gösteriyordu.
• Bana yumuşak davranırsan ben de sana karşı daha esnek olurum.
• Gece sabaha kadar oturup birlikte karanlığı dinledik.
• Sert bakışları var ama aslında iyi bir insandır.
• Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır derler.
• Bu tuzlu surat da ne böyle.
• Biraz aksak konuştuğuna göre çok da hakim diye konuya diye düşündüm.
• Bu yemekteki keskin tat hepimizi rahatsız etmişti.

Örnekler daha da çoğaltılabilir ancak duyu aktarması ne demek kısaca öğrendik sanırım. Bir duyunun başka bir duyu yerine kullanıldığı her durum duyu aktarımı için bir örnek olabilir.

Duyu Aktarımı Neden Yapılır?

Duyular arası aktarma birçok nedenle yapılabilir. Ancak esas neden anlatımı zenginleştirmektir. Diller zihin dünyamızı şekillendiren ve geliştiren kavramlardır. Bir dil ne kadar geniş ifade gücüne sahipse onu kullanan insanların zihin dünyası da o kadar gelişmektedir.

Örneğin “çiğ bakışlar” dendiği zaman yeni bir tasvir oluşturulmuştur. Ya da “sıcak bir gülüş” yeni bir anlam ifade etmektedir.

Duyu aktarımı ya da duyular arası aktarım dili zenginleştirdiği gibi sanatlı bir anlatıma da olanak sağlar. Sanatlı anlatımın ön planda olduğu şiir türünde duyu aktarımı örnekleri oldukça fazladır.

Duyu aktarımı bir anlatım bozukluğu değildir. Anlatım geliştirmek için başvurulan yöntemlerden biridir.

Türkçe’de bu şekilde zaman kayması, insandan doğaya aktarma ya da doğadan doğaya aktarma gibi çeşitli olanaklar bulunmaktadır. Duyu aktarımı da hem günlük hayatta çok kullanılan hem de edebi eserlerde oldukça fazla yer tutan bir kullanım biçimidir.