Fosforilasyon Çeşitleri Konu Anlatımı

Canlılık için en önemli kimyasal faaliyetlerinden biri de fosforilasyon dediğimiz süreçtir. Bu yazıda fosforilasyon çeşitleri üzerinde duracağız. Önce fosforilasyon nedir sorusuna yanıt verelim. Arından fosforilasyon çeşitleri üzerinde kısaca duralım.

Organik bir bileşiğe fosfat bağlanmasına fosforilasyon adı verilir. Örneğin ATP molekülünü üretmek için ADP molekülüne fosfat gurubu bağlanır. Bu nedenle ATP üretimi bir fosforilasyon olayıdır. Canlılardaki en önemli fosforilasyon olayı ATP sentezidir.

Fosforilasyon Çeşitleri

Biyolojide önemli 4 tane ana fosforilasyon çeşidi vardır. Bunlar:

1. Substrat düzeyinde fosforilasyon
2. Oksidatif fosforilasyon
3. Fotofosforilasyon
4. Kemosfoforilasyon

Şeklindedir.

1. Substrat Düzeyinde Fosforilasyon

Substrat adı verilen organik molekülün yapısındaki fosforun ADP’ye bağlanması sonucu ATP elde edilmesidir. Hücresel solunumun glikoliz evresinde substrat düzeyinde fosforilasyon ile ATP üretilir. 4 ATP elde edilmesine rağmen glikolizin başlaması için 2 atp harcandığından net kazanç 2 ATP olur.

Substrat düzeyinde fosforilasyon hangi canlılarda görülür?

Subsrat düzeyinde fosforilasyon bütün canlılarda görülür. Çünkü bütün canlılar solunum yapar ve bütün solunumlar da glikoliz ile başlar.

2. Oksidatif Fosforilasyon

Oksijenli solunum yapan canlılarda görülür. Bu canlıların mitokondri organelinde gerçekleşir. Oksijenin elektron taşıma sistemi (ETS) kullanılır. Enerji verimi yüksektir.

Solunumun daha önceki basamakları olan glikoliz ve Krebs döngüsü aşamalarında oluşan bileşiklerinden gelen hidrojen atomları kullanılır. Bu atomlar ETS üzerinden geçirilirken oksijenli birleşir. Böylece su meydana gelir. Elde kalan bileşikler ile de ATP sentezi gerçekleştirilir.

Oksidatif fosforilasyon hangi canlılarda görülür?

Oksidatif fosforilasyon sadece oksijenli solunum yapan canlılarda görülür.

3. Fotofosfoilasyon

Üçüncü bir ATP üretme yöntemi de fotofosforilasyondur. Fotosentez yapan canlılarda bu süreç gerçekleşir. Böylece fotosentez tepkimeleri için gereken ATP üretilir. Ancak burada üretilen ATP’nin fotosentez sürecinde tüketildiğini, hücre içerisinde kullanılmadığını unutmamak gerekir.

Fotofosforilasyonu sağlayan enerji güneş ışığı enerjisidir. Bu nedenle fotosentez için güneş ışığı gereklidir. Fotosentezin aydınlık evre reaksiyonlarda güneş enerjisi bu yolla canlı yapısına katılır.

4. Kemofosforilasyon

4. bir fosforilasyon yöntemi olarak kemofosforilasyon düşünülebilir. Çünkü fotosentez yapmayan kemosentetik üretici canlılarda kemofosforilasyon görülmektedir. Burada da güneş ışığı yerine organik ürünlerin oksitlenmesiyle elde edilen enerji kullanılır. Sonuçta olay yine ATP üretilmesidir. Bu ATP ile kemosentez gerçekleşmekte ve besin üretilmektedir.

Organik bileşiğe fosfat bağlanmasına nasıl fosforilasyon diyorsak, organik bileşikten fosfat kopmasına da defosforilasyon denir.