Gen Aktarımı Nedir?

Biyoteknoloji ve genetik bilgisinin gelişmesiyle birlikte genler üzerinde işlem yapabilme imkanı da ortaya çıkmıştır. Gen aktarımı bu işlemlerden önemli bir tanesidir. Bu yazıda gen aktarımı nedir kısaca anlayacağız. Ardından bazı örneklerle konuyu birlikte daha iyi öğrenmeye çalışacağız.

Bir canlıdan alınan bir genin başka bir canlıya aktarılmasına gen aktarımı denir. Genler DNA üzerinde yer alan anlamlı bölümlerdir.

Gen aktarımı aynı türün bireyleri arasında yapılabildiği gibi farklı türden hatta farklı alemden canlılar arasında da yapılmaktadır. Örneğin insanlarda yer alan bir gen bakterilere aktarılabilmektedir. Bu sayede insanların başka canlılardan yararlanması da daha kolay hale gelmiştir.

Gen aktarımının diğer adı transformasyon şeklindedir. Bu da genin başka bir canlıya transfer edilmesi demektir.

Gen Aktarımı Örnekleri

Gen aktarımı ilk kez 1928 yılında İngiliz bakteriyolog, Frederick Griffith tarafından uygulanmıştır. Tedavi amaçlı yapılan bu çalışmayla pnömoniye karşı bir aşı bulmak amaçlanmıştır. Biyoteknolojideki uygulamalara baktığımız zaman benzer örnekler görmekteyiz. Gen tedavisi bunlardan biridir. Gen tedavisinde esas olan hastalığa neden olan geni kaldırıp yerine sağlıklı geni koymaktır.

Ayrıca ilaç ve hormon üretiminde de gen aktarım teknolojisinden yararlanılmaktadır.

Örneğin şeker hastalığı için kullanılan insülin hormonunu başka insanlardan almak çok zordur. Bir dönem atlardan alınmış ancak bu da insana tam uygun olmamıştır. Gen aktarımı yöntemiyle insanlardaki insülün üretme geni bakterilere aktarılmış ve böylece bakterilerin bu hormonu üretmeleri sağlanmıştır.

Bunun gibi birçok örnek vardır. Klonlama işlemi de yine bir gen aktarımı yöntemidir. Bir hücrenin DNA’sının başka bir canlıya aktarılması şeklinde gerçekleşen klonlama bir gen aktarımı yöntemidir.

İnsanda gen aktarımı insandan insana şeklinde değil de insandan başka canlılara şeklinde yapılmaktadır. İnsan klonlama gibi uygulamalar etik bulunmamaktadır. Ayrıca şunu belirtelim ki bakteriler gibi tek hücreli canlılara gen aktarımı yapmak daha kolay ve daha verimlidir.

Gen aktarımı yapılırken bazen hücrenin bütün çekirdeği transfer edilmekte, bazen de DNA üzerinde bulunan bazı genler aktarılmaktadır. Eğer DNA’dan bir gen aktarılacaksa DNA üzerinden bu gen bölgesi kesilmekte ve aktarılacak canlının DNA’sına bu yapıştırılmaktadır. Bu sayede oldukça verimli çalışmalar yapılmıştır.

Günümüzde birçok biyoteknoloji merkezinde başarılı gen aktarımı çalışmaları mevcuttur. Başka bir örnek vermek gerekirse bitki ıslahı çalışmalarında bu yöntem yoğun olarak kullanılmıştır. Örneğin soğuğa dayanıklı ancak verimsiz bir bitkiden soğuğa dayanıklılık geni alınıp verimli bir bitkiye aktarıldığında ortaya çıkan yeni bitki hem soğuğa dayanıklı hem de verimli olmaktadır.