Havza Genelgesinin Önemi

Milli Mücadele sürecinde cephelerdeki savaş kadar halkı cepheye sürecek birliğin sağlanması da önemli olmuştur. Havza Genelgesinin bu açından önemi büyüktür. Çünkü art arda gelen genelge ve kongrelerin ilk adımı Havza Genelgesi olmuştur. Bu açıdan bakıldığında Milli Mücadelenin ilk belgesi olarak görülebilir.

Bu yazıda Havza Genelgesi nedir, nasıl ortaya çıkmıştır, maddeleri ve önemi nedir gibi genel konuları ele alacağız.

Havza Genelgesi Nasıl Ortaya Çıktı?

Hepimizin bildiği gibi Kurtuluş Mücadelesinin örgütlü safhası Mustafa Kemal’in 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun’a ayak basmasıyla başlamıştır. Bu tarihten 4 gün önce (15 Mayısta) Yunanlar İzmir’i işgale başlamıştır. Mustafa Kemal Samsun’a denetlemekle görevli ve yetkileri geniş bir müfettiş olarak gitmiştir. Ancak bu görevinin üstünde bir mücadele örgütleme planlarını yapmaktaydı.

Mustafa Kemal deniz yoluyla Samsun’a ulaşınca buranın güvenli bir yer olmadığına şahit oldu. Öyleyse burada bir girişimde bulunmak çok mantıklı değildi. Samsun’dan Havza bölgesine geçen Mustafa Kemal burada bir genelde yayınladı. Tarihe Havza Genelgesi olarak geçen bu belgenin tarihi 28 – 29 Mayıs 1919 tarihleridir.

Havza Genelgesinin ana amacı işgallerin millet tarafından kabul edilmediğinin gösterilmesidir. Bu hedef doğrultusunda çalışmalar yürütülmüş ve kongreler düzenlenmiştir.

Havza Genelgesinin Maddeleri ve Önemi

Havza genelgesinde yer alan maddeler kısaca şu şekildedir:

• İşgalci güçlere karşı yurt çapında protestolar düzenlenecektir. Azınlıklara kötü muamele edilmeyecektir.
• İşgalcilere, İstanbul hükumetine ve mülkü amirlere protesto telgrafları çekilecektir.
• Düzenlenecek heyecanlı mitinglerle halkın işgallere karşı birlik olması sağlanacaktır.
• Milli cemiyetler etkin kılınacaktır.

Yukarıda da söylediğimiz gibi Havza Genelgesinin önemi ilk resmi belge niteliği taşıyor olmasıdır. Aslına bakılırsa o dönemde resmi olarak gösterecek bir devlet gücü yoktur. Ancak Mustafa Kemal halk iradesini arkasına almak istemiştir. Havza Genelgesinin önemi ile ilgili maddeler şöyle özetlenebilir:

• Havza Genelgesi kurtuluş mücadelesinin ilk resmi itirazıdır.
• Daha sonra düzenlenecek olan kongrelere bir ön adım olmuştur.
• Genelgede öngörüldüğü gibi heyecanlı mitingler yapılarak işgal etkili bir şekilde protesto edilmiştir.
• Mustafa Kemal mücadelenin doğal lideri olarak sivrilmeye başlamıştır.

Resmi görevi için Samsun’a giden Mustafa Kemal’in böyle bir genelge yayınlaması işgalci İtilaf Devletlerini kızdırmıştır. Osmanlı yönetimi bu devletlerin baskılarına dayanamayarak Samsun’a gönderilen Mustafa Kemal’i daha 3 hafta geçmeden görevinin sınırlarını aştığı gerekçesiyle geri çağırmıştır.

Mustafa Kemal Osmanlı savaş bakanlığının ilettiği bu çağrıya uymamış ve çalışmalarına devam etmiştir. Bu amaçla Amasya’ya geçmiş ve Amasya’da da bir genelge yayınlamıştır.

Mustafa Kemal bu çağrıya uymamış ve kurtuluş amacına devam etmek maksadıyla Amasya’ya geçmiştir.
Bu genelge resmi makamlara da gönderilmiştir. Böylece mücadele ruhu her yere duyurulmuştur.