Hücre Nedir?

En kısa tanımıyla hücre canlılığın en küçük yapı birimidir. Bütün canlılar hücrelerden meydana gelmiştir. Bazı canlılar tek bir hücreden meydana gelmişken bazı canlılar çok sayıda hücreden meydana gelmiştir. Örneğin insanlar olarak bizim bedenimiz trilyonlarca hücreden oluşmuştur.

Gelişkin canlılarda vücudu bir binaya benzetirsek hücreler de bu binayı inşa eden tuğlalar gibidir. Hücreler de kendi içerisinde daha küçük alt birimlerden meydana gelmiştir. Bu alt birimlere ise organel denmektedir.

Biyoloji dersi canlıları incelemek üzerine kuruludur. Bütün canlılar da hücrelerden oluştuğuna göre hücreyi bilmek biyoloji açısından çok önemlidir. Hücre nedir kısaca tanımlayınız dendiği zaman en azından yukarıdaki tanımı yapabiliyor olmamız gerekir.

Hücre Çeşitleri

Hücreleri çeşitli açılardan sınıflandırabiliriz. Ancak en temel sınıflandırma şu şekildedir:

1. Prokaryot hücre
2. Ökaryot hücre

Prokaryot hücre, zarlı organeli olmayan basit hücre tipidir. Tek hücreli canlıların çoğunda bu hücre tipi görülmektedir. Ökaryot hücre ise içerisinde çeşitli zarlı organeller olan ve zarla çevrili çekirdek bulunduran daha gelişmiş hücre tipidir. Bitki ve hayvanlar gibi gelişmiş canlılarda ökaryot hücre bulunur.

Ökaryot ve prokaryot hücre yazısında bu iki hücre tipinin farklarına değinmiştik. Ökaryot hücre daha gelişkin ve büyük hacimli olmaktadır. Prokaryot hücre ise arke ve bakterilerin hücre tipidir.

Biyolojide hücre tipi veya canlı sınıflandırması dendiği zaman en temel farkın hücre yapısındaki bu farklılık olduğunu aklınıza getirmeniz önemlidir.

Hücre Organelleri

Yukarıda belirttiğimiz gibi ökaryot hücreler çeşitli organeller bulundurur. Bu organellerin hepsi bütün hücrelerde bulunmayabilir. Ancak yine de genel olarak hücre organellerini tanımak önemlidir. Hücreler temel olarak üç ana yapıdan oluşur. Bunlar:

1. Hücre zarı
2. Sitoplazma
3. Çekirdek

Şeklindedir. Hücre zarı hücreyi dıştan sarıp bir arada tutarken sitoplazma ise hücrenin içini dolduran jel şeklindeki sıvıdır. Organeller sitoplazma içerisinde bulunmaktadır. Çekirdek ise hücreyi yöneten ve genetik materyali bulunduran birimdir. Çekirdeğin kendine ait zarı bulunmaktadır.

Sitoplazma: Sitoplazma sitosol adı verilen jel yapıdaki bir sıvı ile hücrenin iç kısmını doldurur. Hem çekirdeği sarar hem de diğer organelleri içerisinde bulundurur.

Hücre zarı: Hücreyi bir arada tutarak dağılmamasını sağlar. Seçici geçirgen yapısıyla hücreye gerekli maddelerin giriş çıkışını kontrol eder.

Çekirdek: Hücrenin yönetim merkezidir. Hücrenin bütün bilgilerinin bulunduğu DNA’yı bulundurur. DNA üzerindeki genlerle hücrenin bütün faaliyetleri kontrol edilir.

Hücre iskeleti: Bir organel değildir. Ağsı bir yapıyla hücreye desteklik sağlar. Mikrotübül, ara filament ve mikro filamentler ile organellere tutunma alanı sağlar. Hücre iskeletini oluşturan ağsı yapılar hücrenin bölünmesi sırasında da etkin rol oynamaktadır.

Ribozom: Hücrenin en temel organelidir. Zarsızdır ve iki alt birimden oluşur. Protein sentezinden sorumludur. Prokaryot ve ökaryot bütün hücrelerde ribozom vardır. Protein sentezi çekirdekten gelen genetik bilgiye göre yapılmaktadır. Bu sayede hücrenin faaliyetlerinde kullanılacak enzimler üretilir.

Mitokondri: Oksijenli solunum yapılan organeldir. Çift katkı zarı vardır. Kendine ait ribozomu ve kendine ait DNA’sı bulunmaktadır. Enerji ihtiyacı fazla olan hücrelerde daha bol bulunur.

Endoplazmik retikulum: Hücrede üretilen moleküllerin işlenmesinde ve taşınmasında rol oynar. ER şeklinde kısaltması vardır. Granüllü ER ve granülsüz ER olarak ikiye ayrılır. Granüllü ER’nin üzerinde ribozomlar bulunmaktadır. Bu sayede protein sentezi gerçekleşmektedir.

Golgi aygıtı: Hücrenin salgı organelidir. Hücre içinden hücre dışına çıkarılacak ürünleri paketler. Salgı için özellişmiş hücrelerde fazlaca bulunur. Örneğin tükürük ve ter bezlerimizdeki hücrelerde fazla sayıda golgi aygıtı bulunur.

Lizozom: Hücrenin sindirim organelidir. Hücrenin içine giren yabancı maddeleri sindirip yok ederler. Ayrıca hücrede yaşlanmış ve işlevini yitirmiş organellerin ortadan kaldırılmasında da görev alırlar.

Sentrozom: İki adet alt birimden oluşur ve hücrenin bölünmesinde görev alır. Hayvan hücrelerinde olduğu halde bitki hücrelerinde bulunmaz.

Plastitler: Bitki hücrelerinde bulunurlar. Çift zarlı organellerdir. Kloroplast yeşil bitkilerde fotosentez yapmaya yarar. Kromoplast bitkiye renk verir. Lökoplast ise besin depolamada görev alır.

Hücre nedir kısaca öğrendik. Hücreyle ilgili bilgilerinizin pekişmesi için şu yazıya da bakmanızda fayda vardır: Hücreyle ilgili 50 soru ve cevapları