Hücresel Yapı

Yeryüzünde çok çeşitli canlılar yaşamaktadır. Bu canlılar farklı boyutlarda, farklı renk ve özellikler taşır. Ancak bütün canlıların ortak bazı özellikleri vardır. Bu özelliklerin en başında hücresel yapı gelir. Bütün canlılar hücrelerden meydana gelmiştir. Yani bütün canlılar hücreler yapı gösterirler.

Canlıların ortak özellikleri başlığı altında hücresel yapıya kısaca değinmiştik. Canlılar tek hücreli ya da çok hücreli olabilirler. Ancak bütün canlılar tek ya da çok hücresel yapıya sahiptir. Hücre canlının işlev sahibi olan en küçük birimidir.

Ökaryot ve Prokaryot Hücreler

Bütün hücreler temelde ökaryot ve prokaryot olarak ikiye ayrılmaktadır. Prokaryot hücreler bakteri ve arkelerin hücreleridir. Prokaryot hücre yapısına sahip canlılar tek hücrelidir. Ökaryot hücreler ise bitki, hayvan, mantar ve protista canlılarında bulunur. Protista alemi ökaryot olduğu halde genellikle tek hücreli olan canlılardan oluşur.

Ökaryot hücre özellikleri şöyle sıralanabilir:

• Lizozom, golgi, mitokondri gibi zarlı organelleri bulunur.
• Zarla çevrili çekirdeği vardır.
• Gelişmiş yapıdadır ve nispeten büyüktür.
• DNA’sı protein molekülleri içermektedir.
• Protista, mantar, bitki ve hayvan hücreleri ökaryot yapıdadır.

Prokaryot hücrelerin özellikleri ise şöyledir:

• Zarlı organelleri yoktur.
• Hücrenin metabolizması sitoplazmada serbest halde gerçekleşir.
• Çekirdek yoktur.
• DNA’sında protein bulunmaz.
• Bakteri ve arkeler prokaryot hücre yapısındadır.

Hücresel Yapı ile İlgili Bilgiler

Yukarıda belirtildiği gibi bazı canlılar tek hücreden meydana gelmiştir. Bu canlılar tek hücreli canlılar olarak isimlendirilir. Dikkat etmemiz gereken nokta tek hücrelilerin tamamının prokaryot olmamasıdır. Bakteri ve arkeler prokaryot tek hücreliler iken öglena, paramesyum ve amip gibi protistalar tek hücreli ökaryot canlılardır.

Çevremizde gördüğümüz canlıların çoğu çok hücreli canlılardır. Çok hücreli canlılarda hücreler arasında belirli bir organizasyon bulunur. Hücreler arasında organizasyon düzeyi arttıkça canlının gelişmişlik düzeyi de artmaktadır. Örneğin hayvanlar bitkilere göre daha gelişmiş oldukları için daha fazla organizasyon içerirler.

Yüksek organizasyonlu canlılarda hücreler arasında görev bölümüyle birlikte hücrelerin özelleşmesi söz konusudur. Benzer özelliklere sahip hücreler bir araya gelerek dokuları, dokular ise bir araya gelerek organları oluşturur.