İskan ve İstimalet Politikasının Amaçları

Osmanlı Devleti kurulduğu ilk günden büyük bir imparatorluk oluncaya değin fetih siyaseti gütmüştür. Bu fetih siyasetini pekiştirmek ve kalıcı olabilmek için çeşitli politikalar geliştirmiştir. Bu politikaların başında iskan politikası ve istimalet politikası gelmektedir.

İskan siyaseti nedir ve istimalet politikası nedir yazılarında daha önce bu politikaların genel hatlarına değinmiştik. Bu politikaların amaçlarını karşılaştırırsak konu kafamıza daha net oturacaktır. Ancak bu iki politikanın ortak amacı fetihleri kalıcı hale getirmektir.

İskan ve İstimalet Politikalarının Karşılaştırılması

İki politikayı karşılaştırmak için kısaca özetleyelim.

İskan Politikası

İskan politikası ya da iskan siyaseti yeni fethedilen yerlere Müslüman nüfusun yerleştirilmesi şeklindedir. Burada amaç bölgeyi Müslümanlaştırmak ve devlete tam bağlı hale getirmektir. Müslüman halkın zamanla diğer halkla etkileşimi sonucunda yeni toprakların müslümanlaşması hedeftir.

Devlete yeni katılanların Müslüman olmasından daha da önemlisi Müslüman nüfusun buraya kayarak burayı yurt hale getirmesidir. Böylece devletin asli unsuru olan tebaa yeni toprakları yurt edinecektir.

Osmanlı Devleti balkan topraklarında bu politikayı etkin olarak kullanmıştır. Özellikle ana yurtta sorunlu olan nüfusu yeni yerlere yerleştirerek bir anda iki sorunu birden çözmek hedeflenmiştir.

İstimalet Politikası

İstimalet politikası iskan politikasıyla karıştırıldığı halde aynı şey değildir. Burada amaç toplumu Müslümanlaştırmak ya da bölgede Müslüman nüfusu arttırmak değildir. Bunun yerine devlete yeni katılan yerlerin devlete bağlılığını arttırmak için onları rahat ettirmek ön plandadır.

İstimalet politikası bir çeşit hoşgörü politikasıdır. Bu politikanın çeşitli unsurları vardır. Bunları şöyle özetleyebiliriz:

• İnanç özgürlüğü tanımak
• Güvenliği sağlamak
• Düşük vergi almak
• Devlete ısındırmaya çalışmak

Bu sayede yeni fethedilen yerlerde olabilecek isyanların önüne geçilmiş ve yeni fetihler için imkan doğmuştur. İskan ve istimalet politikalarının ana unsuru hoşgörü politikası olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak iki politikanın uygulanması birbirinden farklı adımları içermektedir.