Islah Çalışmaları

Islat etme, daha iyi bir duruma getirme ve iyileştirme manasına gelmektedir. Bir dere yatağının ıslahı yapılabildiği gibi canlı türlerinin de ıslahı yaygındır. Canlı türlerinin ıslah çalışmalarına biyolojik ıslah çalışmaları denmektedir.

Biyolojik ıslah çalışmalarının temeli çok eskiye dayanmaktadır. Daha iyi hayvanların elde edilebilmesi için güçlü hayvanların çiftleştirilmesi buna örnektir. Ancak ıslah çalışmaları biyoteknoloji alanının gelişmesiyle birlikte daha ileri bir boyuta taşınmıştır.

Şimdi modern ve geleneksel manada yapılan ıslah çalışmalarını ele alalım.

Islah Çalışmaları ve Örnekleri

En yaygın biyolojik ıslah çalışmaları nelerdir örnekleri ile görelim.

Yapay Seçilim

Çok eskiye dayanan geleneksel bir ıslah çalışmasıdır. Örneğin güçlü iki köpek türünün çiftleştirilmesi buna örnek olarak gösterilebilir. Ya da hızlı koşan bir at türüyle dayanıklı bir at türünün çiftleştirilmesi buna dayanmaktadır.

Yapay seçilimin temel mantığı insanlar tarafından daha iyi canlı türlerinin yetiştirilmesidir.

Yapay seçilim mekanizmasına bitkilerden de örnek verebiliriz. Örneğin karpuz eken bir çiftçinin en tatlı karpuzların çekirdeklerini ayıklayıp tohum olarak kullanmak istemesi buna bir örnek olabilir.

Aşılama

Bitkilerde yaygın olarak kullanılan bir biyolojik ıslah çalışmasıdır. Temel mantığı şöyle işler. Yetişmiş bir ağacın ürün verimliliğini ve dayanıklılığını arttırmak için dallarına daha iyi bir türden aşı transferi yapılır.

Bazen ağacın artık meyve vermeyen yerlerine taze bir ağaçtan transfer gerçekleştirilebilir. İki ağaç türü de benzer iklimde yaşıyorsa bazen başka bir türden ağaç ile de aşılama yapılabilir.

Böylece birden fazla türde meyve veren tek ağaç elde edilebilir.

Gen Aktarımı

Modern bir biyolojik ıslah yöntemidir. Gen aktarımı ile bir canlıda istenmeyen özellikler ortadan kaldırılabilir. Ya da eksik olan bir özellik canlıya aktarılabilir.

Tek hücreli canlılarda gen aktarımı oldukça tercih edilen bir yöntemdir. Ayrıca biyoteknolojik çalışmaların da temelini oluşturur.

Örneğin insülin hormonu üretme geni insandan bir bakteriye aktarılabilir. Böylece bakteriden elde edilen insülin insanlar tarafından da kullanılabilir.

Üzümün genetik kodunda çekirdek yapımıyla ilgili geni çıkarırsanız üzüm çekirdek üretmez ve böylece çekirdeksiz üzüm elde edilir. Aynı şekilde soğuğa dayanıklı ve bol meyve veren bitki türleri de gen aktarımı yöntemiyle elde edilmektedir.

Dünya’da ve Türkiye’deki ıslah çalışmaları temel olarak bu mekanizmalarla devam etmektedir. Teknoloji geliştikçe ıslah çalışmaları da güç kazanmaktadır.