Kezzap Formülü ve Özellikleri

Tehlikesiyle bilinen kezzap güçlü bir kimyasal asittir. Bu yazıda kezzap formülü ve kezzabın özellikleri üzerinde durmaya çalışacağız.

Kezzap formülü HNO₃ olan güçlü bir kimyasal asittir. Oldukça tehlikeli olan bu asitin bilimsel adı “nitrik asit” şeklindedir.

Nitrik asit yani kezzap oldukça tehlikeli bir maddedir. İnsan cildine değerse geri dönülmez hasarlar bırakır. Kullanımı son derece dikkatli yapılmalı ve yalnızca uzman kişiler bu maddeyi kullanmalıdır.

Kezzabın halk arasında bilinmeyen diğer bir adı ise Aqua Fortis şeklindedir.

Azot dioksit su ile tepkimeye girerse kezzap ortaya çıkar. Bu olayın denklemi 3NO₂ + H₂O → 2HNO₃ + NO şeklindedir.

Kezzabın Özellikleri

Kezzap formülü ve bilimsel adı hakkında bilgi sahibi olduk. Şimdi de biraz özellikleri üzerinde duralım.

• Kezzabın bilimsel adı nitrik asittir. Formülü ise HNO₃ şeklindedir.
• Bir molekülü 1 azot, 3 oksijen ve 1 hidrojen olmak üzere toplam 5 atom içerir.
• Mol kütlesi 63,01 g/mol, yoğunluğu ise 1,51 g/cm³ şeklindedir.
• Kararsız bir yapıdadır. Bu nedenle oda koşullarında diğer azot oksit bileşiklerine ayrışabilir.
• Oda koşullarında sıvı haldedir.
• Nitrik asit yani kezzap keskin ve boğucu bir kokuya sahiptir.
• Farklı derişimlerde nitrik asit karışımları vardır. Derişim arttıkça tehlike de artar.
• Farklı yoğunluklarda renksiz, sarı veya kırmızı renk gösterebilir.
• Güçlü bir oksitleyicidir.
• Metallerle tepkime verir ve metalleri eritebilir.
• Amonyum nitrat gibi gübrelerin üretiminde kullanılır. Ayrıca naylon gibi polimer maddelerin üretiminde de nitrik asitten yararlanılır.
• Dinamit ya da TNT gibi paylayıcı maddelerin üretiminde de kezzaptan yararlanılır.
• Nitrik asidin yani kezzabın seyreltilmiş hali bile ciltten uzak tutulmalıdır. Dokuyu eriterek geri dönülmez hasarlar bırakır. Gözlerle temasında körlüğe neden olur.
• Çok reaktiftir. Yani kolaylıkla tepkimeye girer. Özel koşullarda saklanmalıdır.

Kezzabın Elde Edilmesi

Sanayi için önemi olan bu ürünün elde edilmesi ile ilgili farklı yöntemler vardır.

İlki yukarıda söylediğimiz azot dioksit ile su tepkimesidir. Azot dioksit de bu arada hava kirliğine neden olan bir maddedir.

3NO₂ + H₂O → 2HNO₃ + NO

Su yerine hidrojen peroksit kullanılarak da elde edilebilir.

2NO₂ + H₂O₂ → 2HNO₃

Ticari olarak satılan kezzap çoğunlukla %52 ile %68 arasında derişime sahip nitrik asit çözeltisidir.

Kezzap üretimi, Alman kimyager Wilhelm Ostwald’ın ismiyle anılan Ostwald işlemi ile gerçekleştirilmektedir. Susuz amonyak yüksek sıcaklıkta oksijen ile tepkimeye sokulur ve azot oksit elde edilir.

4NH₃ + 5O₂ → 4NO + 6H₂O

Azot oksit tekrar oksijenle reaksyiona girdiğinde ise azot dioksit oluşur.

2NO+ O₂ → 2NO₂

Daha sonra da zaten yukarıda belirttiğimiz gibi azot dioksit ve su tepkimeye sokularak kezzap elde edilir. Kezzap çok ama çok tehlikeli bir madde olduğunda sanayi tesislerinde üretimi son derece dikkatle ve tedbirli bir şekilde yapılmalıdır.