Kuvvet Uygulanan Her Cisim Hareket Eder Mi?

Dünyada bütün oluşlar kuvvet etkisiyle olmaktadır. Kuvvet hareketi sağlayan temel etkidir. Peki kuvvet uygulanan her cisim hareket eder mi? Ya da kuvvet etkisinde bir cisim hareket etmek zorunda mıdır? Sık sorulan bu soruya cevap verelim.

Kuvvet uygulanan her cisim hareket etmez. Duran bir cismin harekete geçmesi ya da hareket eden cismin durması için gereken şey kuvvet değil net kuvvettir. Cisme zıt yönde eşit iki kuvvet uygularsanız net kuvvet 0 olacağından hareket başlamaz.

Soruyu net kuvvet uygulanan her cisim hareket eder mi şeklinde sorsaydık cevabımız farklı olurdu. O zaman evet hareket eder derdik. Ancak bir cismin harekete başlaması için mutlaka net bir kuvvet gerekir.

Net Kuvvet Nedir?

Bir varlığa etki eden kuvvetlerin vektörel toplamına net kuvvet denir. Bildiğimiz gibi kuvvet vektörel bir büyüklüktür. Bu nedenle etki eden kuvvetin büyüklüğü kadar yönü de önemlidir. Cisme etkiyen bütün kuvvetleri yönlerini de hesaba katarak toplarsak elde ettiğimiz sonuç net kuvvet olur.

Basitçe bir örnek verirsek bir cisme 10 N kuvvet uyguladığımızı düşünülelim. Bu kuvvetin tam zıt yönünden de 10 N büyüklüğünde başka bir kuvvet uygulayalım. Bu durumda iki kuvvet birbirini götüreceğinden net kuvvet 0 olur.

Fizikte duran bir cismin hareket etmesi için elbette net bir kuvvet gerekmektedir. Ancak cisim zaten hareket ediyorsa net kuvvet 0 olursa da hareketine devam eder. Kafanızın karışmaması için şu şekilde basitleştirelim.

Duran bir cismin harekete başlaması, hareket eden bir cisminin yönünün ya da hızının değişmesi veya durması için net kuvvet gerekir. Bir sisteme etkiyen net kuvvet 0 ise o sistem eski durumunu korur.

Sürtünme Kuvvetinin Etkileri

Büyük kütleye sahip cisimlere küçük bir kuvvet uyguladığımızda genellikle hareket etmezler. Bunun nedeni sürtünme kuvvetidir.

Normalde yerinde duran bir cisme etkiyen sürtünme kuvveti de 0’dır. Çünkü sürtünme kuvveti ancak karşı bir tepki geldiğinde ortaya çıkan bir kuvvettir. Yani sürtünme kuvveti hareket ettirilmek istenen yöne zıt bir kuvvet olarak ortaya çıkar.

Bir örnek üzerinden anlamaya çalışalım. Diyelim ki 50 kg bir cisim yerinde duruyor. Zeminin sürtünme katsayısı ise 0,1 şeklinde. Yer çekimi ise g = 10 m/s² olarak verilmiş olsun. Bu durumda cisme uygulanabilecek maksimum sürtünmeyi hesaplayalım.

F_s = k.N formülünden 0,1.50.10 = 50 Newton bir sürtünme kuvveti elde edilir. Ancak bu maksimum sürtünme kuvvetidir. Yani cisme başka etki yoksa bu kuvvet ortaya çıkmaz.

Şimdi siz bu cisme 20 N kuvvet uygularsanız hareketinize zıt ve eşit olarak 20 N sürtünme kuvveti ortaya çıkacaktır. Net kuvvet sıfırlanacak ve hareket gerçekleşmeyecektir.

Kuvveti arttırıp 30 N uyguladınız bu sefer de 30 N sürtünme kuvveti doğacak ve aynı durum gerçekleşecektir.

50 N uygularsanız da aynısı olacaktır. Ancak 51 N uyguladığınız anda sürtünme kuvveti maksimum olan 50 N değerinde kalacağı için siz 1 N net kuvvetle dahi cismi hareket ettirebilirsiniz.

Kuvvetin cisimler üzerinde etkileri nelerdir konulu yazımızda kuvvetin etkileri üzerinde detaylı olarak durmuştuk. Mutlaka faydalanmanızı öneririz.