Monomer Ne Demek?

Biyoloji dersinde çok sık karşılaştığımız kavramlardan biri de monomer kavramıdır. Bu yazıda monomer ne demek bunun üzerinde durmaya çalışacağız. 9. sınıfta ilk duyduğumuzda ne olduğunu anlayabiliriz. Ancak monomer nedir ve en önemli monomerler nelerdir en başından öğrenirsek sonrasında çok rahat ederiz.

Latince’de mono “bir” demektir. Monomer de “tek parça” manasına gelmektedir. Monomerle ilişkili olan diğer kavram ise polimer kavramıdır. Poli çok demektir. Polimer de çok parça demektir. Monomerlerin bir araya gelmesiyle polimer oluşacaktır.

Eğer zincirin her halkası birer monomer ise zincirin tamamı ise polimerdir. Biyolojide de bu durum böyledir. Glikoz en bilindik monomerdir. Glikozların birleşmesiyle hayvanlarda glikojen adındaki polimer oluşur ve depo edilir.

Biyolojide Monomer Örneği

Biyolojide birçok monomer örneği vardır. Bütün büyük moleküllerin küçük yapı taşları vardır. İnsanlara enerji veren temel besin türleri karbonhidratlar, proteinler ve yağlardır. Bunların monomerleri ve polimerleri şöyledir:

• Proteinler polimer, proteini oluşturan amoni asitler monomerdir.
• Yağlar polimer, yağları oluşturan yağ asidi ve gliserol monomerdir.
• Karbonhidratlar polimer, bunları oluşturan glikoz bir monomerdir.

Monomerler hücre zarından geçebilecek büyüklüktedir. Besinleri aldığımız zaman biz polimerleri alırız. Sindirim sistemimiz polimerleri monomerlere çevirir. Böylece monomer besinler hücre zarından geçerek hücreye girer ve kullanıma hazır hale gelir.

Hücre zarından geçemeyecek polimer yapılar eğer sindirilemiyorsa endosiyoz yoluyla hücreye alınır.

Monomerlerin Bağlanması

İki monomerin bağlanmasıyla dimer, çok sayıda monomerin bağlanmasıyla polimer oluşur. Aynı monomerin farklı bağlanmasıyla farklı polimerler meydana gelmektedir.

Örneğin glikoz karbonhidratların en temel monomeridir. Glikoz hayvan hücrelerinde glikojen olarak depo edilirken bitki hücrelerinde nişasta olarak depo edilir.

Proteinleri oluşturan farklı amino asitler bulunmaktadır. Bu amino asitlerin bağlanma sırası, sayısı ve türü proteinin çeşidini belirlemektedir. Bu sayede çok çeşitli proteinler üretilmektedir. Monomerler tek başlarına anlamlı parçalardır. Daha fazla sindirilmezler. Örneğin vitaminler monomer yapıdadır ve sindirilmeden hücre içine alınabilirler.

Monomerlerin bağlanmasıyla polimer yapıların oluşmasına polimerleşme denmektedir. Polimerlerden monomer oluşması da sindirim reaksiyonlarıyla gerçekleşmektedir. Sindirimde su kullanılır. Buna hidroliz denmektedir. Küçük yapılı moleküllerden büyük yapılı moleküllerin oluşturulma sürecinde ise su açığa çıkar. Bu olaya ise dehidrasyon denmektedir.