Ökaryot ve Prokaryot Hücre

Hayatın ne kadar mükemmel ve çok boyutlu olduğunu biliyoruz. Yalnız ne kadar karmaşık olursa olsun bütün canlı organizmaların temelinde yatan şey hücredir.

Hücre canlılığın en temel yapı taşıdır. Tek hücreli bakteriden tutun da çok hücreli hayvan organizmalarına kadar her şeyde biyolojinin temelini hücre dediğimiz varlık oluşturur. Bu önemli varlığın ise temel olarak iki çeşide ayrıldığını görüyoruz. İşte bugün bu açıdan hücreyi inceleyeceğiz.

Prokaryot ve Ökaryot Hücre Arasındaki Farklar

İki tip hücre vardır. Bunlar ökaryot hücre ve prokaryot hücre şeklindedir.

Hücre ile ilgili anlatımlarda temel alınan hücre tipi genellikle ökaryotik hücre tipidir. Bunun nedeni ise bu tip hücrede gerçek bir çekirdeğinin olmasıdır. DNA’yı içeren çekirdek ökaryot hücrede zarla diğer organellerden ayrılmıştır.

Prokaryot hücrede ise tam anlamıyla bir çekirdekten söz edilemez. Hücrenin yönetim görevini gören DNA zarla çevrilmemiştir. İşte bütün canlılığın en temelde ikiye ayıran şey budur. Size DNA’nın zarla ayrılıp ayrılmamış olması önemsiz gelebilir ama biyolojide sınıflandırmanın esası burada başlar.

Bakteri ve arkeler prokaryot hücre tipine sahipken; hayvan, bitki, mantar ve protistalar ökaryot hücre bulundururlar.

Tipik bir ökaryot hücre prokaryot olana göre çok daha büyük ve karmaşıktır. Zaten  insan gibi karmaşık bir canlıda karmaşık hücre yapısının bulunması mantığa uygundur. Aradaki fark buradan da akılda kalabilir. Prokaryot hücre çap olarak ortalamada ökaryot hücrenin 10’da 1’i kadar ölçüye sahiptir. Bu da alansal olarak yüz kat gibi bir yüzey oranını vermektedir.

Bu hücreler bölünürken mitoz ve mayoz süreçleri yaşarlar. Mitoz ve mayoz evreleri çoğunlukla benzer şekilde görülür. Ancak aradaki fark ökaryotik canlıların üremek için mayoz geçirirken prokaryotik canlılar ise üremede mitozu geçirir. Karmaşık yapıda olan ökaryotik canlılar mitozu hücrelerin üremesinde kullanırlar. Ancak üreme için eşey hücreleri mayoz geçirirler.

Prokaryot ve Ökaryot Hücrelerin Ortak Özellikleri

Hücre prolaryot veya ökaryot olsun mutlaka temel metabolik faaliyetlerini yütürmek zorundadır. İnsanın bile metabolizması aslında bütün hücrelerin mikro düzeydeki metabolik faaliyetlerinin toplamıdır diyebiliriz. Bu nedenle organizma düzeyinde yaşanan döngünün benzeri hücre içerisinde de yaşanır. Örneğin biz midemizi sindirim organı olarak görürüz ancak hücrelerimizde sindirim olayını üstlenen parçacıklar görülür.

Prokaryot ve ökaryot her iki hücre tipinde ortak görülen en önemli yapı ribozomdur. Ribozom zarsız bir organeldir. Zaten prokaryot denince akılda zarlı organel bulunmaması gelir. Prokaryot hücrede hücreyi kapatan zar olmakla birlikte hücrenin iç kısmında dağınık bir yapı görülür. Ribozom canlılığın en temel organalidir. Bütün hücrelerde ribozom vardır.

Kloroplast, mitokondri, lizozom gibi sık duyduğumuz organellerin zarları vardır. Bu da demek oluyor ki bunlar ökaryot hücrelerde ancak görülebilirler. Aşağıdaki resimde aradaki farkı görmeniz açısından basit ve temsili hücre çizimi yapılmıştır. Bu sayede bu iki hücre tipini daha kolay anlayabilirsiniz.

Ökaryot ve prokaryot hücreler ile ilgili en temel şeyler bunlardır. Daha fazlasını inceledikçe öğrenebilirsiniz. Ama size tavsiyemiz esas olarak bu iki hücre tipinin temel farklarını ve ortak noktalarını kavramanızdır. Bunu kavradıktan sonra gerisi çorap söküğü gibi gelecektir.