Ototrof Canlılar

admin | Nisan 22, 2020 | Biyoloji | Yorum yapılmamış

Canlıların özelliklerini doğru tespit etmek için onları sınıflandırmak gerekir. Canlıları çeşitli açılardan sınıflandırabiliriz. Beslenmeye göre sınıflandırdığımızda canlıları genel olarak ototrof canlılar ve heterotrof canlılar olarak ikiye ayırabiliriz. Bu yazıda ototrof canlılar ve özellikleri üzerinde durmaya çalışacağız. Önce ototrof canlı nedir sorusunu cevaplayalım. Ardından da örneklerle bilgilerimizi pekiştirelim.

İhtiyaç duyduğu besini kendisi üreten canlılara ototrof canlı denir. Ototrof canlılara bu nedenle “üretici” de denir. Besin ürettikleri için bu canlıların başka canlıları tüketmeye ihtiyacı yoktur. Ototrof canlıların beslenmesine “ototrof beslenme” denir.

Heterotrof canlılar ise bunun tam aksine kendi besinlerini üretmezler. Bu nedenle “tüketici” olarak bilinirler.

Ototrof Beslenen Canlılar Hangileridir?

Genel olarak ototrof canlı ve ototrof beslenme nedir öğrendik. Bu canlılara örnek verebilmek için hangi canlılar ototrof beslenir iyi bilmemiz gerekir.

Ototrof beslenen canlılar aşağıda sıralanmıştır:

Yeşil bitkiler
Algler
Fitoplanktonlar
Arkeler
Siyanobakteriler (Mavi-yeşil algler)
Diğer bazı bakteri türleri

Üreticiler denince bizim aklımıza en çok bitkiler gelmektedir. Çünkü yeşil bitkilerin ürettikleri besini hem kendileri tüketir hem de tüketici olan canlılar tarafından tüketilir. Yeşil bitkiler bizim beslenmemiş için şarttır.

Besin üretmenin temelde iki yolu vardır:

Fotosentez
Kemosentez

Fotosentez ile besin üretenler fotootrof, kemosentez ile besin üretenler ise kemoototrof olarak adlandırılırlar.

Fotoototrof Canlılar

Fotosentez yaşamın en temel biyokimyasal olayıdır. Çevremizde gördüğümüz yeşil bitkilerin tamamı fotosentez yapar. Fotosentez yaparak besin elde eden canlılara fotootrof canlı denir.

Foto ışık demektir. Fotosentezde de enerji kaynağı olarak güneş ışığı kullanılır. Güneş ışığındaki enerji besinlere kimyasal enerji olarak katılır. Bu süreçte su ve karbondioksit de kullanılır. Elde eden besin solunum ile parçalanarak canlı tarafından kullanılır. Böylece güneş enerjisi canlının kullanabildiği ATP enerjisine dönüşmüş olur.

Bütün canlıların kullandığı enerjinin temeli güneş enerjisidir. Güneş enerjisinin canlılığa katılmasının yolu ise fotosentezdir. Biz de fotosentez ile elde edilmiş güneş enerjisini kullanmaktayız.

Fotoototrof canlılar aynı zamanda havadaki karbondioksit bileşiğini kullandıkları için havayı temizlerler. Karşılığında ise oksijen üretirler. Oksijen üretme denince hepimizin aklına yeşil ormanlar gelir. Ancak fotosentezin büyük kısmı okyanuslarda yer alan tek hücreli plankton ve algler tarafından yapılmaktadır.

Kemoototrof Canlılar

Bazı üretici canlılar ise güneş ışığı yerine kimyasal enerjiyi kullanırlar. Kimyasal enerji çeşitli bileşiklerin oksitlenmesiyle elde edilir. Daha sonra bu enerji kemosentez reaksiyonları ile besin üretilmesinde kullanılır.

Kemosentez sürecinde de yine karbondioksit tüketilir. Mekanizma fotosentez ile benzerdir. Ancak enerji kaynağı olarak güneş değil, kimyasal enerji kullanılır.

Kimyasal enerjinin elde edilmesi için çeşitli inorganik bileşikler gereklidir. Bu nedenle kemoototrof canlılar genellikle atık maddelerin yoğun olduğu bölgelerde bulunurlar. Bu canlılar aynı zamanda zor şartlarda da yaşayabilirler.

Arkeler, bazı bakteri türleri kemoototrof olarak sınıflandırılır. Özellikle arkelerin ekstrem doğa koşullarında yaşadıkları bilinmektedir. Bu canlılar oksitledikleri madde türlerine göre sınıflandırılırlar.

Hem Ototorof Hem Heterotrof Canlılar

Ototorof canlılara örnek veriniz dendiği zaman bütün yeşil bitkileri örnek verebiliriz. Yine arkeler ve siyanobakteriler örnek verilebilir. Heterotrof canlılara ise insan başta olmak üzere hayvanlar ve mantarlar örnek gösterilebilir.

Bir de bu iki sınıfın da içinde olan bir canlı grubu daha vardır. Bunlar hem ototrof hem de heterotrof beslenen canlılardır. Bunlara örnek olarak böcekçil bitki ve öglena verilebilir.

Böcekçil bitki fotosentezle besin üreten ototrof bir canlıdır. Ancak bu canlı azot kaynağı olarak başka bir canlı olan böcekleri kullanılır. Bu nedenle üretici özelliğinin yanında tüketici özellik de gösterir.

Öglena gibi tek hücreli prokaryot canlılardan bazıları ise duruma göre iki beslenme türünü de gerçekleştirebilir. Öglenada fotosentez yapmaya yarayan kloroplast yapısı bulunur. Işık varlığında besin üreten bu canlı ışığın olmadığı ortamda heterotrof yani tüketici bir şekilde beslenir.

Ototrof Canlılarla İlgili Örnek Sorular

Bazı soru tipleri üzerinden ototrof canlılarla ilgili bilgilerimizi pekiştirelim. Bu soruları öğrencilerin en çok sorduğu sorular arasından seçtik.

Ototorof canlıların özellikleri nelerdir?

Temel özellikleri şöyle sıralayabiliriz:

İnorganik maddeler kullanılarak organik besin sentezi yaparlar.
Fotosentez ve kemosentez yöntemiyle beslenirler.
Karbondioksit kullanırlar.
Oksijen üretirler.

Ototrof canlılar protein sentezler mi?

Protein organik bir besin türüdür. Aynı zamanda yaşam için de en temel bileşiklerdir. Bu canlılar yaşamsal faaliyetlerini gerçekleştirmek için elbette protein sentezler.

Mineraller ototrof canlılar tarafından sentezlenir mi?

Mineraller inorganik maddelerdir. Bunlar doğada hazır halde bulunurlar. Su ve mineraller gibi inorganik maddeler doğada hazır bulunur ve kullanılırlar. Besin ve madde döngüsüne katılan bu maddeler tekrar tekrar kullanılır ancak üretilmez.

Arkeler ototrof mu?

Evet. Yukarıda belirttiğimiz gibi arkeler kemosentez yoluyla kendi besinlerini üretirler.

Besin üretmek için su şart mı?

Besin üretirken su yani H₂O kullanılır. Ancak sülfür bakterileri gibi bazı canlılar suyu değil de hidrojen kaynağı olarak H₂S gibi maddeleri kullanabilirler.

Beslenme, canlıların ortak özellikleri arasında yer alır. Bütün canlılar ototrof ya da heterotrof şekilde beslenmek zorundadır.
ototrof canlılara örnek veriniz.

Tags:beslenme şekilleri