Özkütlenin Günlük Hayatta Kullanım Alanları

Özkütle fizikteki en önemli konulardan biridir. Madde ve özellikleri konusunda öğrendiğimiz özkütle aslında gerçek hayatımızda da oldukça kullanılan bir kavramdır. Gemilerin denizde yüzmesi, buzun su yüzeyine çıkması gibi birçok olay özkütle ile açıklanmaktadır. Bu yazıda özkütlenin günlük hayatta kullanım alanları üzerinde durmaya çalışacağız.

Önce kısaca maddeler halinde özkütlenin kullanım alanlarına örnekler sunalım. Ardından da özkütle nedir tekrar hatırlayalım.

Özkütlenin günlük hayatta kullanım alanları şöyle örneklendirilebilir:

• Talaş gibi maddelerin diğer maddelerden ayrılmasında (suda yüzdürme tekniği) özkütle kullanılır.
• Kuyumculuk sektöründe altın tozlarının diğer maddelerden ayrılmasında özkütleden faydalanılır. Altının özkütlesi oldukça yüksektir.
• Yağ su karışımları özkütle yöntemiyle ayrılır. Saf maddelerin özkütlelerinden faydalanılan durumlar oldukça yaygındır.
• Sütten kaymak ayrılması özkütle ile olur. Kaymağın özkütlesi daha düşük olduğu için üstte toplanır.
• Suda yüzen ve yüzmeyen herhangi iki maddenin karışımını ayırmada özkütle farkından yararlanılarak ayrıştırma yapılır. Örneğin kum ile arpa bu şekilde ayrılabilir.
• Hastanelerde tahlil yaparken santrifüj yöntemiyle kan bileşenlerine özkütlelerine göre ayrılır.
• Sanayide birçok maddenin işlenmesinde özkütle bilgisinden yararlanılır.
• Gemicilikte gemi tasarımı özkütle hesaplamalarıyla yapılır.
• Porselen yapımında tozun kalitesini ölçmek için özkütle ölçümü yapılır.

Özkütle Kısaca Nedir?

Özkütlenin günlük hayatımızdaki kullanım alanlarına yeterince örnek verdik. Şimdi kısaca özkütle nedir değinelim.

Birim hacimdeki madde miktarına (kütleye) özkütle denir. Yani bir maddenin 1 cm³ hacmindeki miktarındaki kütlesi o maddenin özkütlesidir. Özkütleye ayrıca yoğunluk da denir.

Özkütle fizikte d ile gösterilir. Kütlenin hacme bölünmesiyle özkütle elde edilebilir. Yani fizikte d = m/V formülü vardır. İngilizce “density” yoğunluk demektir. Bu kelimenin baş harfi yoğunluğun simgesi olmuştur.

Meşhur 1 kg demir mi ağırdır yoksa 1 kg pamuk mu hikayesini biliyorsunuz. İkisinin de aynı kütleden aldığımız zaman kütleler aynı olur. Farklı olan ise demir ve pamuğun yoğunluğu yani özkütlesidir.

Kütle ve hacim gibi özellikler ortak özellik iken özkütle maddeler için ayırt edici bir özelliktir.

Özkütlenin Önemi

Özkütlenin ne olduğunu kavradınız. Aslında bu kavram düşündüğümüzden de önemlidir. Maddelerin birbirinden ayrılmasında önemli bir faktör olduğu için sanayi için maddelerin özkütlesi son derece hayatidir.

Günlük hayatta yukarıda saydığımız kullanım alanlarından daha fazla kullanım alanı bile vardır. Ancak önemi sadece günlük hayatta kullanılmasından gelmez. Özkütle kavramı maddeyi tanımamıza olanak sağlar.

Suya küçük metal bir iğne atsak batacağını biliriz. Aynı şekilde kocaman bir tahta atsak yüzeceğini biliriz. Bildiğimiz bu bilgi aslında maddelerin özkütle farkına dayanmaktadır.

Günlük hayatta özkütle nedir diye yoldan geçen birine sorsanız tam bilimsel bir tanım yapamayabilir. Ancak yine de demirin pamuktan ağır olduğunu bilir. Dolayısıyla yoğunluk kavramı hayatımızın her yerindedir.

Yoğunluğun günlük yaşamdaki kullanım alanları daha da geniştir. Yukarıda saydığımız örnekler sizin için yeterli olacaktır.