Ribozom Ne İşe Yarar?

Canlılar hücrelerden, hücreler ise organellerden oluşur. Hücredeki her bir organelin kendine özgü görevleri bulunmaktadır. Bütün canlılarda bulunan hücrenin en temel organeli ise ribozomdur. Bu yazıda ribozom ne işe yarar sorusunu basit düzeyde yanıtlamaya çalışacağız.

Ribozom hücrede protein sentezi yapmaya yarar. Protein sentezi hücre canlılığının temelidir. Enzimler de protein yapılı olduğu için proteinler olmadan hücrede diğer metabolik faaliyetler de gerçekleştirilemez.

Bu açıdan bakıldığında her hücrede ribozomun temel organel olarak yer almasının mantığını daha iyi anlayabiliriz.

İlgili yazı: Koful ne işe yarar?

Ribozomun Yapısı

Ribozomun her canlı hücrede yer aldığını söyledik. Üstelik her canlıda ribozomun yapısı da birbirine oldukça benzemektedir.

Ribozomun çapı 15 ile 25 nm arasında değişir. Küre şeklinde ve yassı bir görünüme sahiptir. Ribozom iki alt birimden meydana gelmiştir.

Ribozumda bulunan küçük alt birim DNA’dan gelen mRNA kodunu okurken, büyük alt birim ise amino asit zincirini bir araya getirir. Protein sentezi sırasında bu iki alt birim bir araya gelir. İşlem bittikten sonra iki alt birim yeniden ayrılır.

Ribozomun her iki alt biriminde de bir RNA türü olan ribozomal RNA yani rRNA bulunmaktadır. Ribozomda RNA dışında ayrıca proteinler de yer almaktadır.

Ribozomun Özellikleri ve Çalışma Mantığı

Ribozomların çeşitli özellikleri bulunmaktadır. Bu özellikleri anladığımız zaman zaten ribozom ne işe yarar sorusunu da daha iyi yanıtlayabiliriz.

• Yukarıda da belirttiğimiz gibi ribozom büyük ve küçük olmak üzere iki alt birimden oluşur.
• Ribozomun esas görevi protein sentezlemektedir. Protein sentezi çok temel bir faaliyettir.
• Canlı bütün hücrelerde ribozom bulunur. Bu nedenle canlılığın ilk organeli olarak düşünülebilir.
• Zarsız bir organeldir.
• Yapısında rRNA ve çeşitli proteinler yer almaktadır.
• Ribozomlar hücre içerisinde çok sayıda olabilir. Bazı organellerin içerisinde de yine ribozom bulunabilir.
• Endoplazmik retikulum üzerinde ribozom varsa buna granüllü endoplazmik retikulum denir.
• Farklı canlılarda ribozomların içerdiği proteinler farklılık göstermektedir. Ancak ribozomların temel çalışma mantığı aynıdır.

Hücreyi yöneten ana beyin DNA dediğimiz hücre kodunu taşıyan yapıdır. DNA hücrede bir faaliyet göstereceği zaman bunu RNA sentezleyerek yapar. RNA’ya aktarılan kod ribozoma getirilir. Bu sayede ribozom ile doğru protein üretilir. Üretilen protein ise hücrede yapılması gereken reaksiyonda görev alınır.

Ribozomun ne işe yaradığını anlayabilmek için aklımızda şunu tutmamız gerekir. Ribozom demek protein demektir. Hücrelerde birbirinden farklı sayısız protein bulunmaktadır. Proteinler hem hücrelerde yapı taşı olarak kullanılmakta, hem de hücre içi faaliyetlerde enzim olarak görevler yerine getirmektedir.

Ribozomlar Nasıl Bu Kadar Etkin Çalışıyor?

Ribozomlarla ilgili bizi şaşırtacak birçok rakam bulunuyor. Bunlardan en önemlisi çalışma hızıdır. Protein sentezi denince çoğumuzun aklına yavaş bir süreç gelmektedir. Ancak bir ribozom dakikada 200’den fazla amino asiti bir araya getirebilir.

Bu nedenle küçük proteinler birkaç dakikada hazır olur. Çok büyük proteinler için ise birkaç saat gerekebilir.

Ribozomlar bir araya gelerek fabrikadaki üretim bandı mantığıyla da çalışabilir. Bu şekilde çalışma yapıldığında seri üretim gerçekleşir.

Bazen hücre içerisinde aynı proteinden çok sayıda lazım olur. Bu durumda ise gelen kod tekrar tekrar kullanılarak aynı proteinden çok sayıda üretim yapılır.

Son olarak ribozom nedir başlığıyla yayınladığımız yazıya da bakmanızda fayda vardır.