Sıcaklık Nedir?

Isı ve sıcaklık kavramları fizik dersinde çok önemli konulardır. Ancak bu kavramlar kimya ve hatta coğrafya derslerinde de çok işimize yaradığı için iyi bilmemiz gerekir. Önce sıcaklık nedir kısaca öğrenelim. Ardından da sıcaklık nasıl ölçülür, ısı ve sıcaklık farkı nedir gibi konulara değinelim.

Moleküllerin ısı etkisiyle ortaya çıkan iç enerjisine sıcaklık denir. Moleküllerin ortalama kinetik enerjisinin ölçütü sıcaklığıdır. Sıcaklıkla ilgili uzun bilgi vermek mümkündür. Ancak sıcaklığı tanımlamak çok kolay değildir.

Bir cisme ya da sisteme ısı aktardığımız zaman sıcaklığı da artar. Ancak bu sıcaklık ve ısı kavramlarının farklı olduğunu değiştirmez.

Sıcaklığın artmasının nedeni ısı etkisiyle moleküllerin titreşim hareketlerinin artmasıdır. Isı etkisiyle moleküllerin kinetik enerjileri artar. Bu durumu da biz sistemin dışından sıcaklık olarak algılarız.

Sıcaklık Ne ile Ölçülür?

Sıcaklık nedir kısaca öğrendik. Şimdi de sıcaklık ne ile ölçülür görelim.

Termometrelerin temel mantığı genleşme ilkesidir. Sıvılı termometrelerde termometre içerisinde sıvı sıcaklık yardımıyla genleşir. Genleşme miktarından ise biz sıcaklığı ölçeriz.

Günlük hayatta kullanılan çeşitli termometreler vardır. Yine aynı şekilde laboratuvarlarda kullanılan farklı hassasiyetlere sahip çeşitli termometreler bulunmaktadır.

Termometre İle Sıcaklığın Ölçülmesi

Termometreler çeşitli olduğu için bunların kullandıkları ölçüm birimleri de farklıdır. Termometreler arasındaki ilişki su yardımıyla kurulur. Suyun donma noktası ve kayna noktası bir termometreye göre hangi sayıya denk geliyorsa bunun üzerinden hesaplama yapılabilir.

Örnek vermek gerekirse Türkiye’de biz Celsius termometresi kullanırız. Buna göre de su normal koşullarda 0 °C’de donar ve 100 °C’de kaynar. Ancak batıda yaygın olarak kullanılan Fahrenheit termometresine göre su 32 °F’de donup 212 °F’de de kaynar.

Dikkat ederseniz suyun donması ve kaynaması arasındaki ölçek Celsius’ta 100 birim iken Fahrenheit’ta 180 birimdir. Yine SI birim sisteminde kullanılan Kelvin ölçüm birimine göre suyun donma noktası 273 °K ve kaynama noktası 373 °K şeklindedir.

Termometrenin İcadı

İtalyan gökbilimci Galileo (1564-1642), sıcaklık ölçen bir cihaz kullandığı kaydedilmiş ilk bilim insanıdır. Ancak bunu kendisi mi keşfetti yoksa var olan bir şeyi kullanıp mı kaydetti bilinmemektedir. Elimizde olan bilgi ilkin 1603 yılında sıcaklık ölçen bir cihazın kullanıldığı yönündedir.

1600’lü yıllar boyunca, çeşitli bilim insanları, sıcaklık ve basınç ilişkisinden yararlanarak değişen basınca göre sıcaklığı ölçen termometreler geliştirmeye çalıştılar. İngiliz doktor Robert Fludd (1574-1637), tarafından 1638’de fiziksel bir yapıya yerleştirilmiş ölçek ile yapılan şey modern anlamdaki termometrenin temelidir diyebiliriz.

Herhangi bir merkezi ölçüm sistemi olmadan, bu bilim adamlarının her biri kendi ölçüm aletlerini geliştirdi. Ancak  hiçbiri ünlü fizikçi ve mucit Daniel Gabriel Fahrenheit (1686-1736)’ın 1700’lerin başında inşa ettiğine benzer bir sistem ortaya koyamadı.

Fahrenheit 1709’da alkollü bir termometre yaptı. Daha sonrasında ise 1714 yılında cıva bazlı termometre ortaya çıktı. Cıvanın bunun için oldukça elverişli bir metal olması onu termometreler için standart bir malzeme haline getirmiştir.

Sıcaklık ile İlgili Bazı Sorular

Sıcaklık nedir ve nasıl ölçülür artık biliyoruz. Bununla birlikte en çok sorulan bazı sorulara cevap verip bilgilerimizi pekiştirelim.

Sıcaklık bir enerji midir?

Yukarıda bahsettiğimiz gibi sıcaklık bir enerji çeşidi değildir.

Isı bir enerji midir?

Isı bir enerji türüdür. Isı enerjisi başka bir enerjiye de dönüştürülebilir.

Isı ve sıcaklık farkı nedir?

Isı bir enerji türüyken sıcaklık moleküllerin ortalama kinetik enerjisinin ölçüsüdür. Isı arttıkça sıcaklık da artar.

Genleşme sıcaklıkla mı ilgilidir?

Evet. Genleşme doğrudan sıcaklıkla ilgilidir. Bir cismin sıcaklığı ne kadar artarsa o kadar genleşir.

Vücut ısısı tabiri yanlış mıdır?

Termometre ile sıcaklık ölçülür. Dolayısıyla vücut ısısı değil, vücut sıcaklığı doğru olan ölçümdür. Isıyı ölçmek için kalorimetre kabı gibi çok farklı bir mekanizma kullanılabilir.