Sosyal Devlet Anlayışı

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası itibariyle bir sosyal devlettir. Birçok başka devletin de sosyal devlet olma iddiası bulunmaktadır. Sosyal devlet anlayışı devletle vatandaş arasındaki ilişkinin bir türüdür. Bu ilişki daha çok ekonomik olarak ön plana çıkmaktadır. Bu yazıda sosyal devlet anlayışı nedir ve ne gibi ilkeler üzerine kurulmuştur gibi konulara açıklık getireceğiz.

Sosyal devlet anlayışı sosyal devlet ilkesiyle ortaya çıkmaktadır. Öyleyse önce sosyal devlet nedir bu sorunun cevabını verelim.

Sosyal Devlet Nedir?

Vatandaşların ekonomik ve sosyal koşullarıyla ilgilenen ve bunları iyileştirip vatandaşların ekonomik güvenliğini sağlamayı hedefleyen devlete sosyal devlet denir.

Sosyal devletlerde devlet ekonomik olarak güçlüdür. Bu gücü özellikle geçimini sağlayamayacak ve desteğe ihtiyacı olan vatandaşlarla ilgilenmekte kullanılır.

Normalde bir devletin asli görevi topladığı vergilerle vatandaşın beklediği hizmetleri sağlamakken, sosyal devlet iddiasını taşıyan bir devlet bunun da ötesine geçerek ekonomik adaleti sağlayama çalışır. Bunun da olabilmesi için devletin ekonomik olarak gücünün olması gerekir.

Atatürk’ün ilkelerinden biri olan devletçilik ilkesi bununla ilgilidir. Devletin ekonomik faaliyetlerde bulunarak kar elde etmesi ve bu karı vatandaşı lehine kullanması bu ilkenin temelidir. Bu ilke bir anda ortaya çıkmamış, zamanla gelişim göstermiş ve modern devletlerde sosyal devlet anlayışı yerini almıştır.

Sosyal Devlet Anlayışının Tarihi

En eski devlet yönetimlerinde dahi sosyal devlet anlayışının belirli noktalarda ortaya çıktığını görmekteyiz. Osmanlı Devleti’nde yoksul kesimlere yardım edilmiştir. Birçok devlet bu şekilde toplumsal huzuru sağlamaya çalışmıştır. Gelir adaletsizliğinin artması devlete karşı olan güvenin de sarsılmasına neden olmaktadır.

Modern dönemlerde sosyal devlet anlayışı sanayi toplumlarının ortaya çıkmasıyla farklılık kazanmıştır. Sanayi devriminden sonra sermayenin çok önemli olması işçi ile işveren, zengin ile fakir arasında uçurum olmasına neden olmuştur. Bunun sonucunda yoksul olan büyük kitleler zamanla örgütlenerek devletin kendilerinden yana olmasını sağlamışlardır.

Bugün sosyal devlet anlayışı çeşitli açılardan tartışılmaktadır. Bazı insanlar sosyal devlet ilkesinin çalışandan ve üretenden alarak çalışmaya vermek olarak görmekte ve bunu eleştirmektedir.

Sosyal Devlet Anlayışının İlkeleri

Sosyal devlet anlayışının özellikleri şöyle sıralanabilir:

• Devlet vatandaşın ekonomi durumunu önemser.
• Ekonomik adaleti sağlamak devletin ana görevleri arasındadır.
• Zor durumda olan vatandaşlara devlet yardım eder.
• Devlet sosyal ve kültürel olarak vatandaşın kendini geliştirmesi için faaliyet gösterir.
• Özellikle sağlık ile ilgili alanlarda sosyal güvenlik sistemi vardır.
• İşçiyi işverene karşı koruyan yasal düzenlemeler yapılmıştır.

Yukarıda sosyal devletin anlayışının getirdiği ana görevler sıralanmıştır. Sosyal devlet ilkesi gereği bu etkinlikler yasal güvence altına alınmaktadır.