Tundra İklimi ve Özellikleri
|Tundra iklimi Dünya genelinde en çok görülen, çok sayıda toprağı ve insanı etkileyen iklim türlerinden biridir. Her ne kadar ülkemizde çok örneği olmasa da gerek sınavlarda sorulması gerekse de genel kültür olması açısından bugün tundra iklimi hakkında bildiklerimizi aktarmaya çalışacağız.
Tundra iklimiyle ilgili bilmemiz gereken ilk özellik soğuk bir iklim olduğudur. Aşağıda tundra iklimi ve özellikleri üzerinde detaylıca durduk.
Tundra İklimi Nerelerde Görülür?
Bu iklim türü Alman bilim adamı Wladimir Köppen tarafından bitki örtüsü bazlı iklim sınıflandırmasındaki büyük iklim türlerinden biridir. Tundra iklimi Dünya genelinde 60 derece kuzey paraleli ile 75 derece kuzey paralelleri arasında görülür. Bu topraklara en güzel örnekler, Kanada’nın kuzeyi, İskandinav topraklarının kuzeyi, Grönland, Sibirya topraklarının kuzey kısımları ve sairedir. Bu iklim tipinin görüldüğü yerler yine aynı isimle Tundra toprağı olarak isimlendirilir.
Güncel verilere göre bu topraklar küresel ısınma gibi sebeplerle gitgide azalmaktadır. Ülkemiz orta kuşakta bulunduğu için bu iklim ülkemizde görülmez ve yine tundra denen topraklar ülkemizde bulunmaz.
Tundra İkliminin Bitki Örtüsü
Tundra topraklarının çoğu özellikle kış aylarında donmuş bir hal almaktadır. Yazın ya da bahar aylarına gelindiğinde ise bu topraklar daha çok bataklık ya da sulu bir hal almaktadır. Otlar, cılız bitkiler, kısa boylu çalılar bu iklimin hakim olduğu yerlerdeki bitki örtüsünün temel bileşenleridir.
Bu bitki örtüsü de yine “tundra” ismiyle anılmaktadır. Bu bitki örtüsü yıl boyunca soğuk iklimin etkisiyle “permafrost” denilen donmuş topraklara sebep olurlar. Bunlar toprağın iki yıl ve ya daha uzun süre donmuş halde bulunmasıyla diğer toprak türlerinden ayrılırlar.
Daha önce tundra iklimi grafiği yazısında bu iklimin sıcaklık ve yağış özellikleri üzerinde durmuştuk. Şimdi burada yeniden tekrar edelim.
Tundra İkliminin Sıcaklık ve Yağış Rejimi
Şimdi de bu iklim türünün en belirgin özelliklerini maddeler halinde inceleyelim.
- Tundra iklimi yıl boyunca düşük sıcaklıklarla bilinir.
- En yüksek aylık sıcaklık ortalaması 10 Santigrat dereceyi bulmaktadır.
- Yılın sekiz ayı Tundra toprakları 0 Santigrat derecenin altındadır ve buna bağlı olarak yılın büyük kesimi bu topraklar donmuştur.
- Bu iklim türünün hakim olduğu topraklarda sert ve soğuk rüzgarların 100 km/s hıza ulaştığı da gözlenmiştir.
- Yine nem eksikliği ve buharlaşmadan dolayı konvansiyonel yağışlara rastlanmaz.
- Bu iklim tipinin hakim olduğu yerlerde basınç farkı yüksektir.
- Bu iklim tipinin egemen olduğu yerlerde insan faaliyetleri genelde balıkçılıktır ve insanlar yarı-göçebe konumdadırlar.
- Tundra ikliminde yaşayabilen hayvanlara keçiler, kuzular ve bazı tarz sincaplar örnek verilebilir.
Bu iklim türünde kuzey yarım kürede en yüksek sıcaklığa haziran ayında ulaşılır ve bu sıcaklık 10 santigrat derecedir. En düşük sıcaklık Ocak ve Aralık aylarında -20 Santigrat derece ile görülür. Yağış rejimi, sıcaklık rejimine göre daha düzenlidir. Aylık ortalama olarak 40 mm olarak kaydedilmiştir.