Yarı Metaller Nelerdir?

Bu yazımızda 8. sınıf fen bilgi müfredatında ve lisede periyodik tablo konusu altında gördüğümüz yarı metaller üzerinde duracağız. Önce yarı metalleri tanıtacak ardından da bu elementlerin özellikleri üzerinde durarak en çok merak edilen sorulara cevap arayacağız.

Periyodik tabloda elementleri biz normalde metaller, ametaller ve soygazlar şeklinde sınıflandırmaya alışkınız. Ancak metallerden ametallere geçerken arada bulunan bazı elementler vardır. Bunlara yarı metal ya da metaloid denmektedir. Tahmin edeceğiniz gibi yarı metaller ne tam metal gibi ne tam tam ametal gibi özellik gösterirler. Her ikisinin de bazı özelliklerini taşırlar.

Yarı metallerin geneli parlak bir metalik görüntüye sahiptir. Ancak elektrik iletkenliklerinin düşük olması ve kırılgan özellik göstermeleri onları ametallere de yaklaştırmaktadır. Yarı metallerin belirlenmesi zor bir iş olduğu için bilim adamları arasında bu konuda da görüş ayrılıkları vardır. Biz genel listeyi vermeye çalışalım. Yarı metaller şöyle sıralanabilir:

• Bor (B)
• Silisyum (Si)
• Germanyum (Ge)
• Arsenik (As)
• Antimon (Sb)
• Tellür (Te)
• Polonyum (Po)

Yarı metaller nelerdir öğrendik. Bu elementler periyodik tabloda bir merdiven görüntüsü oluştururlar. Yarı metaller için kodlama şu şekilde yapılabilir: “Boranın siniri geçtiğinde arsenik attığı terliği polaristi.” Bunun için alternatif kodlamalar da mevcuttur.

Yarı Metallerin Özellikleri

Yarı metaller nelerdir öğrendik. Ayrıca kodlamasını da vererek yarı metalleri kolay ezberleme yolunu da sunduk. Şimdi biraz bu elementlerin özellikleri üzerinde duralım.

Öncelikle yukarıda belirtiğimiz gibi bu elementler ne tam metal gibi ne de tam ametal gibi davranırlar. Dolayısıyla elektronegativite değerleri ve iyonlaşma enerjileri metaller ile ametaller arasında konumlanmıştır. Çoğu metaloid parlak bir görüntüye sahiptir. Ancak metaller gibi tel ve levha haline gelmez, kırılırlar.

Bor güçlü bir ametal olan flor ile tepkimeye girdiğinde daha çok metal gibi davranmaktadır. Ancak güçlü bir metal olan sodyum ile reaksiyon gösterdiğinde ise ametal gibi olmaktadır. Yarı metallerin yarı iletken olması sanayide onları önemli hale getirmektedir. Bugün yarı iletken teknolojisi dediğimiz dalda yarı metallerin kullanım alanları geniştir.

Yarı metallerin özellikleri maddeler halinde şöyle sıralanabilir:

• Kısmen metal, kısmen ametal gibi davranırlar.
• Reaktiflikleri reaksiyona girdikleri elemente göre değişir.
• İyonlaşma enerjileri ve elektronegativite değerleri metaller ile ametallerin arasındadır.
• Metaller gibi parlak ancak ametaller gibi kırılgandırlar.
• Kimyasal reaksiyonlarda ametal özelliği göstermeleri daha yaygındır.
• Oda şartlarında çoğu katı haldedir.
• Yarı iletken sanayisinde yaygın kullanılırlar.
• Arsenik ve polonyum oldukça zehirli yarı metallerdir.

Yarı Metallerle İlgili Sorular

Biraz da yarı metaller ile ilgili sık sorular sorulara değinerek konuyu pekiştirelim.

Yer kabuğunda yarı metal bulunur mu?

Silisyum yer kabuğunda en bol bulunan yarı metaldir. Ayrı yer kabuğunun önemli bir kısmını silisyum oluşturmaktadır.

Astatin yarı metal mi?

Astatin yarı metal merdiveninin sonunda yer alır ama genel kanı yarı metal olmadığıdır. Daha çok zayıf bir halojen olarak değerlendirebiliriz.

Yarı metal nedir tanımlayınız?

Periyodik tabloda metal ve ametal elementleri arasında yer alan, metal ve ametallerin her ikisinin de özelliklerini kısmen gösteren elementlerdir.

Yarı metaller elektron alır mı verir mi?

Yarı metaller metallerle tepkimeye girdiklerinde ametal, ametallerle tepkimeye girdiklerinde metal gibi davranırlar. Bu nedenle hem elektron alma hem de elektron verme durumları söz konusudur.

Yarı metallerin kullanım alanları nelerdir?

Yarı metaller yarı iletken maddeler oldukları için yarı iletken teknolojisinde çok yaygın kullanılırlar. Çeşitli metal alaşımlarında ve teknolojik aletlerin bazı parçalarının üretilmesinde yaygın olarak kullanılırlar.