Yüzey Gerilimine Etki Eden Faktörler

Sıvıların çeşitli özellikleri bulunmaktadır. Bu özelliklerden biri de yüzey gerilimidir. 9. sınıf fizik müfredatında karşılaştığımız yüzey gerilimi, sıvı yüzeyinde nispeten sağlam ve esnek bir katmanın oluşmasıdır. Bu yazıda yüzey gerilimine etki eden faktörler üzerinde durmaya çalışacağız.

Çekirgenin su yüzeyinde kalabilmesi yüzey gerilimi sayesinde olmaktadır.

İlgili yazı: Viskoziteye etki eden faktörler

Yüzey Gerilimini Etkileyen Faktörler

Yüzey gerilimine etki eden faktörler şöyle sıralanabilir:

• Sıvının cinsi
• Sıcaklık
• Sıvıya eklenen maddeler

Sıvı Cinsinin Yüzey Gerilimine Etkisi

Her sıvının kendine has özellikleri vardır. Moleküllerin yapısı, büyüklüğü, moleküller arası etkileşimler gibi faktörler sıvıya özgüdür. Bu nedenle yüzey gerilimi de sıvıdan sıvıya farklılık gösterir. Sıvılar için yüzey gerilim katsayısı ayırt edici bir özelliktir.

Sıvı (20° C)	Yüzey gerilimi (N/m)
Su	0,073
Gliserin	0,063
Cıva	0,44
Alkol	0,022
Amonyak	0,021

Yukarıdaki tabloda bazı sıvıların yüzey gerilim katsayıları verilmiştir. Bu sıvıların tamamı aynı sıcaklıkta olmasına rağmen yüzey gerilimleri çok farklı olabilmektedir.

Sıcaklığın Yüzey Gerilimine Etkisi

Bulaşıklar sıcak suda mı temiz olur yoksa soğuk suda mı? Elbette sıcak suda bulaşıklar daha çabuk temizlenecektir. Bunun nedeni sıcaklığın yüzey gerilimini azaltmasıdır. Sıcaklık yüzey gerilimini azaltınca su bulaşıklara daha kolay etki etmekte ve temizlik daha kolay sağlanmaktadır.

Yüzey gerilimi ile sıcaklık arasında ters orantı vardır.

Sıcaklık düştükçe moleküller daha düşük enerjide kalacak ve yüzey gerilimi artacaktır. Soğuk suyun akışkanlığı da daha azdır.

Sıvıya Katılan Maddeler

Saf sıvılar için yüzey gerilimi katsayılarından bahsedebiliriz. Ancak sıvıya başka bir madde kattığımız zaman yüzey gerilimi de değişecektir. Burada katılan maddenin miktarı ne kadar fazlaysa yapacağı etki de o kadar fazla olacaktır.

Eklenen maddenin yüzeydeki gerilimi nasıl değiştireceği de yine eklenen maddeye göre değişmektedir. Örneğin sabun ve deterjanlar suya katıldıklarında yüzey gerilimini düşürür. Buna karşın tuz ise yüzey gerilimini arttıracaktır.

Bulaşık örneğinden düşünürseniz hem sıcaklık hem de bulaşık deterjanı yüzey gerilimini azaltacaktır.

Gliserin yüzey gerilimini nasıl etkiler diye çok soru soruluyor. Gliserin, şeker, organik asitlerin tuzları gibi maddeler yüzey gerilimini değiştirmez. Bu maddelere yüzey inaktif madde denir.

Konuyu iyi öğrenmek için yüzey gerilimi soruları çözmenizi öneririz. Burada konuyu özetleyen bir tane örnek yapacağız.

---

I. sıvının cinsi,

II. sıvının sıcaklığı,

III. sıvının saflığı

Soru: Yüzey geriliminin büyüklüğü, yukarıdaki özelliklerin hangilerinden etkilenir?

A) Yalnız I.

B) Yalnız II

C) I ve II

D) I ve III

E) I, II ve III

Çözüm: Sıvının cinsi, sıcaklığı ve saflığı gibi faktörlerin tamamı yüzey gerilimini etkiler. Cevap E seçeneğidir.