Bürokrat Nedir?

Bürokrasi veya bürokrat kelimelerini medyada sık sık duyarız. Ancak bürokratın ne olduğunu bilmeyen de çok insan bulunuyor. Bu yazıda bürokrat nedir sorusuna etraflıca cevap vereceğiz.

Üst düzey kamu pozisyonunda çalışanlara genel olarak bürokrat denir. Bürokratların temel özelliği seçimle değil atama yoluyla göreve gelmeleridir.

Bürokratlar kamuda yani devlette çalışan yöneticilerdir diyebiliriz. Büyükelçi, konsolos, müsteşar, vali, kaymakam, daire başkanı, müdürler birer bürokrattır.

Eğer devlette çalışan bir bürokrat olmak istiyorsanız nasıl yollar izleyeceğinizi nasıl bürokrat olunur yazısından öğrenebilirsiniz.

Kelime kökeni olarak “buro” masa ve “kratos” yönetim demektir. Yani bürokrasi masaların yönetilmesidir. Bu yönetim işini yapanlar yani o masalara oturanlar ise bürokratlardır.

Kimler Bürokrat Sayılır?

Temel ölçümüz şudur. Atama yoluyla gelen yüksek dereceli devlet idarecileri bürokrat sayılır. Vali, kaymakam, konsolos, büyükelçi, il milli eğitim müdürü, emniyet müdürü, gümrük müdürleri, göç idaresi müdürü, müşavirler, merkez bankası başkanı, müsteşarlar, özel kalem müdürleri birer bürokrattır.

Burada esas olan bürokrat sayılmaz ya da sayılmamak değildir. Çünkü bürokrat sayılmanın sağladığı genel bir avantaj ya da dezavantaj yoktur.

Bir de bakanlar bürokrat mıdır sorusu çok sorulmaktadır. Aslına bakarsanız bakanlar seçim yoluyla geldikleri için bürokrat değillerdir. Ancak başkanlık sistemlerinde bakanlar atama yoluyla geldiği için genellikle bürokratların bakan oldukları da görülmektedir.

Temel ilke şudur. Seçimle gelenler geçici süre görev alırlar. Bu süre bir seçim süresidir. Kamuda yani devlet idaresinde seçilmişler atanmışların üzerinde yer alır. Ancak seçilmişlerin görev süreleri seçim sürecinde sona ermektedir.

Bürokratlar bürokrasinin tepesinde yer alırlar. Seçilmişler ise bürokratların atamalarını yaparlar. Kamuda bir maaşa bağlı çalıştıkları için bürokratlar da birer devlet memurudur.

Bürokrat Ne İş Yapar?

Yukarıda bürokrasinin kelime kökenine değindik. Bürokratlar çeşitli masaları işgal ederek yönetim işini yaparlar. Devlet adına yapılan işlerin başında bürokratlar bulunur.

Ancak bürokratların neyi nasıl yapacaklarını belirleyen politikalar ise seçimle gelen siyasetçiler tarafından belirlenir. Böylece demokratik devlet sistemi ile halkın istekleri devlet idaresine doğrudan yansımış olur.

Bir bürokratın aktif olarak yaptığı işin yanında temsil görevi bulunmaktadır. Bütün bürokratlar devleti temsil eder. Örneğin bir kaymakam valiyi temsil eder, vali iç işlerini bakanını temsil eder, iç içleri bakanı ise bulunduğu bakanlığı temsil eder.

Yurt dışında çalışan diplomatlar yani büyükelçi ve konsoloslar görev yaptıkları ülkelerde kendi ülkelerini temsil görevi bulunmaktadır.

Temsil görevinin yanında bir bürokratın temel görevi hukuki olarak kendisine çizilen görev ve sorumluluklar dahilinde sorumlu olduğu birimdeki işleri yürütmektir.

Bürokratlar da birer vatandaş olarak hukuk önünde herkesle eşittir. Dolayısıyla bir bürokrat da yasalara, tüzük ve yönetmeliklere bağlı olmak zorundadır.

İyi Bir Bürokratın Nitelikleri

Bir devletin iyi idare edilmesi için iyi bürokratlar gereklidir. Bürokratların kalitesi arttıkça devlet yönetiminin etkinliği de artacaktır. Bu nedenle bürokratların kendilerini iyi yetiştirmeleri gerekir. Siyasilere düşen iş ise yeterli özelliklere sahip bürokratlar atamalarıdır.

İyi bir bürokratın genel nitelikleri şöyle sıralanabilir:

• İyi bir eğitim almıştır. Görevinin gerektirdiği bilgi ve donanıma sahiptir.
• Yaptığı işin hukuki dayanağını, yasal çerçevesini ve tabi olduğu mevzuat ve yönetmeliğe hakimdir.
• Yabancı dil bilmesi avantajdır. Bazı makamlarda yabancı dil zorunludur.
• Dürüst ve güvenilirdir. Devlete bağlıdır. Asla görev ve sorumluluğunun dışına çıkmaz.
• Usulsüzlüklere ve hukuksuzluklara müsaade etmez.
• Makamı değil hizmeti önceler. Temel çalışma prensibi hizmettir.
• Çalışkandır. İşine özenir.
• Vatandaşın hizmetinde olduğunun bilincindedir.

Bütün bu niteliklerin dayandığı  temel mesele iyi bir eğitim ve kamu tecrübesidir. Bu ikisi ne kadar iyi olursa bürokratın niteliği de o derece yükselir.