Buharlaşma Nedir?
Buharlaşma tabiattaki en önemli dönüşümlerden biridir. Bu haliyle buharlaşma hem kimya biliminde hem de coğrafya içerisinde incelenen önemli bir kavramdır. Yeryüzündeki su döngüsünün ana basamaklarından biri buharlaşmadır. Buharlaşma olmasa yağış da olmayacaktır. Bu yazıda buharlaşma nedir öğrenmeye çalışacağız.
Sıvı haldeki bir maddenin moleküllerinin ısı alarak serbest hale geçmesine buharlaşma denmektedir. Serbest hale gelen moleküller gaz fazına geçerek sıvıdan ayrılır.
Buharlaşma ve kaynama sık sık karıştırılır. Buharlaşma ile kaynama arasındaki farkı anlamak için kaynama nedir bilmek gerekir. Kaynama buhar basıncının dış basınca eşit olduğu noktaya denir. Dolayısıyla ikisi ilişkili ancak tanım olarak oldukça farklı iki kavramdır.
Saf sıvılar her sıcaklıkta buharlaşabilir ancak sadece belirli bir sıcaklık değerinde kaynarlar. Kaynama noktası saf maddeler için ayırt edici bir özelliktir.
Sıvılar Neden Buharlaşır?
Sıvı maddelerin molekülleri arasındaki etkileşim katılarınki kadar fazla değildir. Bu nedenle sıvı moleküller birbiri üzerinde kayarlar. Bunun sonucu olarak sıvılar akışkan özellik gösterirler.
Isı alan sıvılarda moleküllerin ortalama kinetik enerjisi yükselir ve moleküller daha fazla titreşmeye başlar. Belli bir aşamadan sonra moleküllerin eriştiği kinetik enerji sıvının etkileşimini yener ve sıvı molekülleri serbest hale geçer.
Maddenin bu şekilde serbest ve düzensiz bir hale geçme isteğine maksimum düzensizliğe eğilim denir.
Buharlaşmanın tam tersi olan işlem ise yoğunlaşma ya da başka bir deyişle yoğuşma denen olaydır. Burada da sıvı molekülleri sahip oldukları enerjiyi dış ortama aktarmak isterler. Enerji kaybolduğunda ise madde yeniden sıvı forma döner.
Maddenin bu şekilde fazla enerjiden kurtulma isteğine minimum enerjiye eğilim denir.
Burada sorulması gereken diğer bir soru ise sıvılar neden sadece yüzeyden buharlaşır sorusudur. Bunun nedeni ise yüzeydeki moleküllerin üstünde boşluk olduğu için daha az moleküler etkileşime maruz kalmalarıdır. Böylece daha kolay gaz fazına geçiş söz konusudur.
Doğada Buharlaşma
Günlük hayatta birçok buharlaşma örneğiyle karşılaşmaktayız. Örneğin yıkanan çamaşırlar asıldığı zaman buharlaşma ilkesiyle kururlar. Sabah yağan yağmur yerleri ıslattığı halde birkaç saat sonra kuruma olur. Bu da buharlaşmanın sayesindedir.
Güneşin Dünyamızı ısıtması sonucu büyük su kütleleri olan okyanus ve denizlerin yüzeyinden sürekli olarak buharlaşma olur. Ardından yoğunlaşma ile yağış oluşumu gerçekleşir ve bu su atmosferden yere geri döner.
Yerde ve havada (atmosferde) bulunan suyun sürekli olarak bu şekilde hareket etmesine su döngüsü denir. Su döngüsüne neden olan şey maksimum düzensizliğe eğilim ve minimum enerjiye eğilim ilkeleridir.
Eğer buharlaşma olmasaydı ıslanan hiçbir şey bir daha tam olarak kurumazdı. Yağış da yağmazdı. Havada nem de olmazdı. Kısaca buharlaşmanın olmadığı bir hayatı düşünmek güçtür.
Buharlaşma ile İlgili Sorular
Buharlaşma nedir mantığıyla kısaca öğrendik. Şimdi de buharlaşmayla ilgili bazı sorulara cevap vererek bilgimizi daha da pekiştirmeye çalışalım.
Buharlaşmaya etki eden faktörler nelerdir?
Buharlaşmaya etki eden temel faktör madde cinsi ve sıcaklıktır. Madde cinsi şu açıdan önemlidir. Her maddenin molekülleri farklı özellik gösterir. Bu nedenle bazıları daha fazla buharlaşırken bazıları daha zor buharlaşır. Örneğin etil alkol sudan daha fazla buharlaştığı için daha çabuk kaynama noktasına gelir. Bu nedenle kaynama noktası da sudan düşüktür.
Sıvı her sıcaklıkta buharlaşabilir ancak sıcaklık arttıkça buharlaşma miktarı da artacaktır. Çünkü moleküllerin ortalama kinetik enerjisi artacaktır.
Buharlaşma nasıl serinlemeye neden olur?
Vücudumuza kolonyalı mendil sürdüğümüzde ya da kolonya döktüğümüzde buradaki sıvı buharlaşmak için bizden ısı alacaktır. Biz de bu sayede serinlik hissederiz.
Süblimleşme nedir?
Bazen maddeler sıvı hale geçmeden katıdan doğrudan gaza geçerler. Buna süblimleşme denir. Naftalinin uçup kaybolması buna iyi bir örnektir.
Buharlaşa noktası ayırt edici bir özellik midir?
Hayır. Kaynama noktası ayırt edici bir özelliktir. Buharlaşma her sıcaklıkta olabilir. Bu nedenle ayırt edici olamaz.
Buharlaşma ısısı nedir?
Bir maddeyi buharlaşma sınırına getirmek kolaydır. Ancak onu buharlaştırmak için daha fazla enerji gerekir. Birim miktardaki maddeyi buharlaştırmak için gereken ısıya buharlaşma ısısı denir. Bu da sıvılar için ayırt edici bir özelliktir.
Buharlaşma ile yoğunlaşma arasındaki fark nedir?
Bu ikisi birbirinin tam tersidir. Buharlaşma ile sıvıdan gaza geçiş vardır. Yoğunlaşmada ise gazdan sıvıya geçiş olur.
Buharlaşma endotermik midir yoksa ekzotermik mi?
Isı aldıkça buharlaşma olduğu için endotermik bir olaydır.
Buhar basıncı ne demektir?
Buharlaşan madde gaza dönüşür. Bu gaz da belli bir basınca sahiptir. Buharın yaptığı gaza buhar basıncı denir.
Buharlaşma hal değişimi midir?
Evet. Sıvıdan gaza bir hal değiştirme söz konusudur.
Safsızlık buharlaşma hızını nasıl etkiler?
Safsızlık buharlaşmayı olumsuz etkiler. Buharlaşma güçleştiği için kaynama noktası da yükselir. Örneğin normal koşullarda saf su 100 °C’de kaynarken tuzlu suyun kaynaması için daha yüksek sıcaklık gerekecektir.
Konuyla ilgili bilinmesi gereken en önemli soruları yanıtladık. Tam anlamadığınız bir nokta olursa tekrar okuyun. Mutlaka anlayacaksınızdır.
Ilgili YAZILAR
Yazar Hakkinda Bilgi
admin
notbu.net
