Polimerlerin Günlük Hayatta Kullanım Alanları

Polimer maddeler hem doğal olarak doğada hazır bulunan hem de kimya bilimi sayesinde üretilen önemli maddelerdir. İnsanların kullanımına hizmet eden çok sayıda polimer madde bulunur. Bu yazıda polimerlerin günlük hayatta kullanım alanları üzerinde duracağız.

Monomer adı verilen tekil moleküllerin çok sayıda bir araya gelerek oluşturdukları karmaşık ve daha büyük moleküllere polimer denir. Polimerleri inceleyen kimya alt dalına polimer kimya denmektedir.

Eski Yunancada “poli” çok demektir. “Mer” ise parça demektir. Polimer birçok parçanın bir araya gelmesiyle oluşan yapıdır.

Günlük Hayatta Polimer Örnekleri

Polimerlerin ne anlama geldiğini kabaca öğrendik. Şimdi de etrafımızda binlercesi bulunun bu maddelerin günlük hayatta kullanımlarına örnekler verelim.

• Etilen moleküllerinin çok sayıda bir araya gelmesiyle oluşan polietilen poşetlerin ana maddesidir.
• Birçok ürünün yapımında kullanılan naylon bir polimerdir. Çok farklı özelliklerde naylon polimerler bulunmaktadır.
• Birçok pencerede kullanılan PVC bir polimerdir. Açılımı polivinil klorür şeklindedir. Vinil klorür molekülünün çok sayıda bağlanmasıyla meydana gelir. PVC çeşitli kapı ve borularda da kullanılır.
• Polietilen yani PE çeşitli kabloların üretişlmesi kullanılır.
• Politetrafloretilen denilen PTFE ise halk arasında teflon olarak bilinir. Bu madde tavalar başta olmak üzere çeşitli ev aletlerinde kullanılır.
• Polietilen tereftalat kısaltması PET olan bir polimer maddedir. Pet şişe başta olmak üzere çeşitli ürünlerde kullanılır.
• Polipropilen günlük hayatta çok rastladığımız bir yapay polimer örneğidir. Paketleme, ambalaj, etiketleme, tekstil gibi birçok alanda bu polimere rastlarız.
• Formaldehit ve fenolün amonyakla ısıtılması ile üretilen bakalit yapay bir reçinedir. Elektrik sistemlerinde yaygın olarak kullanılır.
• Polilaktik asit yani PLA 3D yazıcılarda kullanılan bir sarf malzemedir. Organik ürünlerden elde edilir. Biyolojik olarak uyumludur. Ayrıca çeşitli kaplamalarda kullanılır. PLA’nın kullanım alanları oldukça geniştir.
• Polyester ve poliamit tekstil alanında çok sık kullanılan iki polimer örneğidir.

Günlük hayatta kullandığımız sentetik neredeyse her üründe polimer madde bulunmaktadır. Yukarıda saydıklarımız yaygın örneklerden bazılarıdır.

Doğal ve Sentetik Polimerler

Yukarıda bahsettiğimiz gibi polimeler hem doğal olarak bulunur hem de sentetik olarak elde edilmektedir. Sentetik olarak üretilen polimerler doğal polimerlerin taklit edilmesiyle oluşturmuştur.

Örneğin nişasta bitkiler tarafından üretilen doğal bir polimer maddedir. Glikozun çok sayıda bağlanmasıyla oluşur. Aynı şekilde glikojen hayvanlarda glikozun depo edilmesini sağlayan doğal bir polimer maddedir.

Kimya bilgisinin ve sanayisinin gelişmesiyle birlikte sentetik polimerler hayatımıza girmiştir. Günlük hayatta kullanılan polimerlerin büyük bir kısmı sentetik maddelerdir.

Teknolojinin gelişmesiyle sentetik polimerlerin kalitesi ve miktarı da artmıştır. Bugün çevremizde gördüğümüz neredeyse her üründe yapay polimerler bulunmaktadır.

Termoplastik ve Termosetler

Yapay polimeler temelde iki guruba ayrılır. Bunlar termoplastik ve termoset dediğimiz iki sınıftır. Bu ayrıma neden olan temel faktör polimerlerin sıcaklığa karşı gösterdiği davranıştır.

Termosetler ısıtılıp katılaştırıldıklarında kalıcı olarak katı olurlar. Buna karşın termoplastikler tekrar eritilip şekil alabilirler.

Termosetler sıcaklığa oldukça dayanıklıdırlar. Kolay erimezler. Ancak eriyince ya da herhangi bir şekilde yapıları bozulursa geri dönüşü yoktur. Termoplastikler geri dönüşür ancak onlar da yüksek sıcaklığa karşı dirençsizdir. Bir de termoplastiklerin üretim maliyetleri daha yüksektir.

Ne Polimerdir, Ne Değildir?

Polimerlerin günlük hayatta kullanım alanlarına yeteri kadar örnek verdik sanırım. Bununla birlikte neyin polimer olduğu ve neyin olmadığı oldukça merak edilmektedir. Bu sorulardan en yaygın olanlarına yanıt verelim.

---

Kauçuk polimer mi?

Evet. Kauçuk doğal bir polimerdir. Kauçuk kullanılarak çeşitli maddeler elde edilebilir.

---

Teflon polimer midir?

Evet. Yukarıda bahsettiğimiz gibi teflon, politetrafloretilen denilen bir polimer maddedir.

---

Etilen polimer mi?

Hayır. Etilen monomerdir. Yani polimer değildir. Ancak çok sayıda etilenin bir araya gelmesiyle oluşan polietilen bir polimerdir.

---

Sabun polimer mi?

Evet. Sabun ve deterjanlar yaygın olarak kullanılan polimerledir.

---

Protein polimer midir?

Protein çok sayıda amino asitin bağlanmasıyla oluşur. Yani doğal bir polimerdir.

---

DNA polimer mi?

DNA çok sayıda nükleotidin bağlanmasıyla oluşan çok temel bir doğal polimerdir. Hücrenin yönetilmesinde görev alır.

---

Bir maddenin polimer olup olmadığını anlamak için çok sayıda tekrar eden molekül içerip içermediğine bakmak gerekir.