Yanma Tepkimesi Denkleştirme
|Kimyasal tepkime çeşitleri içerisinde yanma tepkimeleri en çok karşımıza çıkan tepkime türlerindendir. Organik moleküller yanma tepkimesi verdiği için yanma tepkimesi çok önemlidir. Hücrelerimizde solunumla enerji üretilmesi de yanma tepkimeleriyle olmaktadır. Bu yazıda yanma tepkimeleri örnekleri üzerinde duracak ve yanma tepkimesi denkleştirme konusunda size yardımcı olmaya çalışacağız.
Eğer 10. sınıf kimya müfredatına çalışıyorsanız yanma tepkimeleri için çeşitli örnekleri görmüşsünüzdür. Ancak size karışık gelebilen bu tepkimeleri denkleştirmeyi adım adım öğreneceğiz.
Yanma Tepkimesi Denkleştirme Aşamaları
Eğer kimyasal tepkime denkleştirme ile ilgili herhangi bir çalışma kağıdı incelediyseniz temel kuralı öğrenmişsinizdir. Ancak tekrar hatırlatalım. Kimyasal tepkimeye giren atomlar ile çıkan atomların sayısı aynıdır. Bu nedenle yanma tepkimesi denkleştirmek, aslında ifadeleri belirli katsayılarla çarpıp eşitliğin her iki tarafında aynı sayıda atom olmasını sağlamak demektir.
Şu adımlara dikkat edin:
- Tepkime okunun sağ ve sol tarafındaki atom sayıları aynı olmalıdır.
- Denkleştirme yaparken önce hidrojen ve oksijen dışında kalan atomları denkleştirin.
- Hidrojen ve oksijenden ise önce hidrojen en son oksijeni eşitleyin.
- Organik bileşiklerin yanmasından su ve karbondioksit açığa çıktığını unutmayın.
Örnek: C6H12O6 + O2 → CO2 + H2O denklemini denkleştirelim.
Yukarıda anlattığımız gibi hidrojen ve oksijeni sona bırakıyoruz. Öyleyse önce karbon atomunu eşitlememiz gerekiyor. Sol tarafta 6 karbon (C) olduğuna göre sağ taraftaki CO2‘nin başına 6 yazarız:
C6H12O6 + O2 → 6CO2 + H2O bu şekilde karbon atomlarını eşitledik. Öyleyse şimdi hidrojeni eşitleyebiliriz. Sol tarafta 12 hidrojen olduğuna göre sağ taraftaki H2O’nun başına 6 yazmamız gerekir. (6 x 2 = 12)
C6H12O6 + O2 → 6CO2 + 6H2O bu şekilde hidrojen de eşitlendi.
Öyleyse en son oksijeni denkleştirebiliriz. Sağ tarafta 6CO2 içinde 12 oksijen, 6H2O içinde de 6 oksijen bulunmaktadır. Öyleyse sağ tarafta toplam 18 oksijen vardır. Bu durumda solda da 18 oksijen olmalıdır. C6H12O6 içinde 6 oksijen olduğuna göre 12 oksijene daha ihtiyaç vardır. Öyleyse 6O2 şekline getirerek denkleştirebiliriz.
C6H12O6 + 6O2 → 6CO2 + 6H2O (denkleştirilmiş denklem)
Denkleştirilmiş denklem üzerinden kontrol etmek için sağ ve soldaki atom sayılarını karşılaştırabiliriz.
Yanma Tepkimeleri Örnekleri
Yukarıdaki örnekte yanma tepkimeleri nasıl denkleştirilir örnek üzerinden öğrendik. Peki yanma tepkimeleri nasıl anlaşılır? Bir tepkimenin yanma tepkimesi olup olmadığını anlamak için oksijene bakmalısınız. Tepkimenin sol tarafında O2 bulunması yanma tepkimesi olduğu anlamına gelir.
Organik moleküllerin yanmasından su ve karbondioksit çıktığını öğrendik. Şimdi bu konuda yanma tepkimeleri örnekleri paylaşalım:
- CH4 + 2O2 → CO2 + 2H2O + ısı
- C2H6 + 7/2O2 → 2CO2 + 3H2O + ısı
- C6H12O6 + 6O2 → 6CO2 + 6H2O + ısı
- C2H5OH + 3O2 → 2 CO2 + 3H2O + ısı
- C3H8 + 5O2 → 3CO2 + 4H2O
- 4Fe + 3O2 → 2Fe2O3
Bir de örnek olarak SO2 yanma tepkimesi denkleştirelim. SO2 yandığında SO3 elde edilir. Bunun tepkime denklemi ise şöyle olur:
SO2(g) + 1/2O2 → SO3
Görüldüğü gibi yanma tepkimesiyle bileşikteki oksijen oranı artmaktadır.