Madde Nedir?

İlk okuldaki fen derslerinden tutun da lisedeki fizik ve kimya derslerine kadar her yerde karşımıza madde kavramı çıkmaktadır. 3. 4. 5. sınıf müfredatlarında adım adım maddenin özelliklerini öğreniriz. Bu yazıda her seviyeye hitap edecek, fizik ve kimya derslerinde işimize yarayacak şekilde madde nedir sorusunu yanıtlayacağız.

Etrafınıza bir an bakın, gördüğünüz her şey birer maddedir. Bu kadar çok madde olduğuna göre maddenin tanımı da kapsayıcı olmalıdır.

Maddenin tanımı: Uzayda yer kaplayan, kütlesi ve eylemsizliği olan ve tanecikli yapıda olan her şeye madde denir.

Tanımından da anlaşılacağı gibi maddenin kütle, hacim, eylemsizlik ve tanecikli yapı gibi özellikleri bulunmaktadır.

Madde İçin Örnek Çeşitleri

Madde nedir tanımıyla kısaca gördük. Şimdi de bazı örnekler vererek bu bilgimizi pekiştirelim. Yukarıda maddelerin tanecikli yani atomik yapıda olduğunu söyledik. Bütün maddeler atomlardan oluşmuştur. Öyleyse atomun kendisi maddenin en küçük birimi ve örneği olur.

Madde örneklerini bu bağlamda şöyle verebiliriz:

• Atomlar
• İyonlar
• Bileşikler
• Monomer ve polimerler
• Karışımlar

Atomlara örnek olarak hidrojen ya da oksijen atomunu verebiliriz. İyonlara örnek olarak elektron almış veya vermiş atomları gösterebiliriz. Su bir bileşik örneğidir. Besinlerimiz birer polimer, besin yapı taşları ise birer monomer örneğidir. Hava, çay, çorba gibi maddeler de karışım örneğidir.

Madde Olmayan Varlıklar

Çevremizde gördüğümüz atomlardan oluşmuş varlıkların hepsi maddedir. Ancak tanecikli yapıda olmayan yapılar madde değildir. Yine fiziksel olarak var olmayan soğuk kavramlar da madde değildir.

• Işık
• Ses
• Su dalgası
• Isı
• Sıcaklık
• Elektrik
• Hayal
• Rüya
• Hız

Yukarıdaki kavramlar maddelere örnek gösterilemezler. Çünkü maddelerin taşıması gereken özelliklere sahip değildirler.

Maddenin Ortak Özellikleri

Maddenin ortak özellikleri, bütün maddelerde bulunan özelliklerdir. Bu özellikler maddenin tanımından da çıkarılabilir. Maddenin ortak özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:

Maddenin üç tane ortak özelliği vardır:

• Kütle
• Hacim
• Eylemsizlik
• Tanecikli yapı (atomik yapı)

Ortak özellikler bütün maddelerle bulunur ancak bu özellikler bütün maddeler için aynı değildir. Maddenin miktarında değişiklik yaparak iki farklı maddenin bir özelliğini eşitleyebiliriz. Örneğin 3 kg su ile 3 kg elma aynı kütleye sahiptir.

Maddenin Ayırt Edici Özellikleri

Maddeleri birbirinden ayırmaya yarayan özelliklere maddenin ayırt edici özellikleri denmektedir. Bu özellikler maddeye özgü özelliklerdir.

Ayırt edici özellikler maddeler halinde şöyle sıralanabilir::

• Özkütle (yoğunluk)
• Donma ve kaynama noktası
• Esneklik
• Öz ısı
• Çözünürlük
• İletkenlik
• Genleşme katsayısı
• Öz hacim

Bu özellikleri biz maddeleri kıyaslarken kullanabiliriz. Örneğin demirin öz kütlesi sudan fazladır. Bu nedenle suya bir demir bilye attığımız zaman batar. Ancak suya sıvı yağ dökersek yoğunluğu daha düşük olduğu için yağ suyun yüzeyinde birikir.

Kaynak: Madde denir?