Sümerlerin Özellikleri
|Mezopotamya’da kurulan Sümerler çok eski bir medeniyettir. Yazıyı bulmaları tarihi çağların başlamasına neden olmuştur. Sümerlerden önceki uygarlıklar hakkında çok bilgimiz bulunmuyor. Ancak Sümerleri bilmemiz tarihin başlangıcı açısından birçok bilgiye sahip olmamız anlamına geliyor. Bu yazıda Sümerlerin özellikleri üzerinde duracağız.
Sümerlerin özellikleri maddeler halinde şöyle sıralanabilir:
- M.Ö 4000’li yıllarda Mezopotamya’ya geldikleri bilinmektedir.
- Dillerinin Türkçe’ye benzemesinden dolayı Orta Asya’dan göçtükleri düşünülmektedir.
- Site (şehir) devletleri kurmuşlardır. Ur, Uruk, Legaş, Kiş, Nippur bu devletlerdendir.
- Site devletleri Patesi ya da Ensi denilen rakip krallar tarafından idare edilmiştir. Bu da devletlerin dini (teokratik) olduğunu göstermektedir.
- Sümerler şehir merkezlerine Ziggurat adıyla çok katlı tapınaklar inşa etmişlerdir. Tapınakların birçok farklı amaç için kullanılmaktaydı.
- Sümerler Çivi Yazısını icat etmişlerdir. Bu tarihteki ilk yazıdır.
- Aynı zamanda ilk yazılı hukuk kuralları ve ilk hukuk devleti de Sümerlere aittir.
- Yazılı edebiyat oluşmuştur.
- Gılgamış Destanı, Yaratılış Destanı ve Tufan Destanı en önemli yazılı eserlerdir.
- Sümer dini çok Tanrılıdır.
- Urgakina Kanunları adıyla anılan kurallarda fidye ve bedel cezaları vardır.
- Sümerler yaklaşık 2000 yıl var olmuşlardır. Sümerlere Akadlar son vermiştir.(M. Ö. 2000’li yıllar)
Sümerler kimdir kısaca öğrendik. Daha detaylı bilgi için araştırma yapmak ve Sümer tarihi okumak gerekir. Biz yine de bilinen bazı bilgileri paylaşalım.
Sümerler Hakkında Bilgi
Sümerlerle ilgili bilmemiz gereken en temel bilgi yazıyı icat etmiş olmalarıdır. Bu nedenler Sümerler ve sonraki medeniyetler hakkında epey bilgi sahibi olabiliyoruz. Ayrıca tarihi belgelerden anladığımız kadarıyla gelişmiş bir medeniyet olan Sümerler kendilerinden sonra gelenleri etkilemişlerdir.
Sümerler’in Orta Asya’dan Mezopotamya’ya göçtüğü düşünülmektedir. Dilleri, örf ve gelenekleri de Türklere benzemektedir. Bu nedenle Sümerler Türk mü sorusu da sık sık gündeme gelmektedir. Ancak elde bunu destekleyecek yeteri kadar veri bulunmamaktadır. Sümerler hakkında bilinenler kadar bilinmeyenler de bulunmaktadır.
Sümerlerin mimarisine baktığımız zaman kerpiç evler görülmektedir. Sümer yazısına ise Çivi Yazısı denmektedir. Sümer alfabesi çeşitli simge ve sembollerden oluşmaktadır.
Sümerlerin Medeniyete Katkıları
Sümerler Mezopotamya’yanın aşağısına yani bugünkü Irak’ın kuzeyi dolaylarına yerleşmişlerdir. Çeşitli bataklık alanlarını da kurutarak tarıma elverişli hale getiren Sümerler tarım yapmıştır. Tarım yaptıkları için de matematik ve geometriyi geliştirmişlerdir.
Sümer tapınakları 7 katlı olarak inşa edilmiştir. Tapınakların en üst katı ise rasathane (gözlem evi) olarak kullanılmıştır. Böylece astronomi bilgisi geliştirilmiştir. Bu sayede ay yılı esaslı takvimi oluşturmuşlardır. Ayrıca Güneş Sistemi gezegenlerinden bazılarını keşfetmiş ve çemberin toplam açısını 360˚ olarak belirlemişlerdir.
Şehir devletlerinden Lagaş Sitesinin kralı olan Urgakina isyan etmiş ve teokratik yapıyı yıkmıştır. Böylece kısmen laik olarak görülebilecek ilk yazılı kanunlar yapılmıştır. Cezalarda genellikle fidye esas alınmıştır. Böylece bedel yöntemiyle ılımlı bir hukuk sistemi uygulanmaya çalışılmıştır.
Sümerlerin matematik, geometri, astronomi gibi alanlarda çok önemli çalışmalar yapması, tarımda ilerlemeleri onlardan sonra gelecek olan Mezopotamya devletlerine büyük katkılar yapmıştır. Sümerler Mezopotamya medeniyetlerinin kurucusu olarak görülmektedir.