Değerlik Elektron Sayısı Nedir?

Atomla ilgili temel kavramlardan biri de elektron kavramıdır. Atomun merkezinde proton ve nötron, yörüngelerde ise elektron bulunur. Kimyada karşımıza çok çıkan ve öğrendiğimizde bize çok fayda sağlayacak kavramlardan biri de değerlik elektron sayısıdır. Bu yazıda değerlik elektron sayısı nedir, nasıl bulunur gibi konulara değinmeye çalışacağız.

Eğer atomla ilgili temel düzeyde dahi bilginiz yoksa size tavsiyemiz önce atom kavramını öğrenmenizdir.  Bunu hemen burada halledebiliriz: Atom nedir?

Değerlik elektronlar için İngilizce bir tabir olan valans elektron (valance electron) kavramı da kullanılmaktadır. Değerlik elektronlar elementler arasında kimyasal bağların kurulması açısından da çok önemlidir.

Elementlerin Değerlik Elektron Sayısı

Bir elementin değerlik elektron sayısını iki şekilde bulabiliriz. Bunlardan biri Lewis nokta yapısına bakmaktır. Diğeri de elektron konfigürasyonunu yazmaktır. Lewis nokta yapısı zaten elektron konfigüsyonu ile elde edilir. O yüzden önemli elementlerin elektron dizilimlerini yapabiliyor olmak gerekir.

Orbitallerde değerlik elektron sayısı bulma işlemi için sırasıyla 1s, 2s, 2p, 3s, 3p, 4s, 3d, 4p, 5s şeklinde elektronları yerleştiririz. Bol örnek yaparak sizler de bunu yapmayı öğrenebilirsiniz.

Dizilimde en yüksek enerji düzeyindeki elektron sayısına bakılır. En yüksek düzey başta yazılan sayıyla belirlenir. Eğer başta yazılan sayıdan 2 tane eşit varsa o zaman toplanır. Örneğin 2s², 2p⁴ şeklindeyse 2 + 4 = 6 bulunur.

Şimdi en temel elementleri sırasıyla gösterelim.

• H: 1s¹ değerlik elektron sayısı 1’dir çünkü tek yörüngede 1 elektron vardır.
• He: 1s² tek orbitalde 2 elektron bulunduğu için değerlik elektron sayısı 2’dir.
• Li: 1s² 2s¹ en büyük yörüngede (2s) 1 elektron olduğu için değerlik elektron sayısı 1’dir.
• Be: 1s² 2s² en büyük yörüngede (2s orbitali) 2 elektron bulunur.
• B: 1s² 2s² 2p¹ burada 2s ve 2p orbitalleri dış orbitallerdedir. Toplamda 2 + 1 = 3 değerlik elektron vardır.
• C: 1s² 2s² 2p² değerlik elektron sayısı 4 olacaktır. (2 + 2 = 4)
• N: 1s² 2s² 2p³ değerlik elektron sayısı 5’tir. (2 + 3 = 5)
• O: 1s² 2s² 2p⁴ değerlik elektron sayısı 6’dır. (2 + 4 = 6)

Son olarak flor için de değerlik elektron bulma görevi sizin olsun. Florun atom numarası 9 olduğuna göre 9 elektronu dağıtmanız gerekecektir. Sırasıyla yaptığınız zaman F: 1s² 2s² 2p⁴ şeklinde olur. Yani değerlik elektron sayısı 2 + 5 = 7 olacaktır.

B Grubu İçin Değerlik Elektron Sayısı

Elementlerde değerlik elektron sayısı nasıl bulur öğrendik. Periyodik tabloda B grubu elementleri için de değerlik elektron sayısı aynı şekilde bulunur. Sadece b gruplarının değerlik elektron sayısı bulunurken işin içine d orbitalleri de dahil olur.

Örneğin atom numarası 26 olan demir elementi için elektron dizilimine bakalım. Fe: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 3d⁶ 4s² şeklinde olur. Burada değerlik orbitalleri 3d ve 4s orbitalleridir. Bu nedenle 2 + 6 = 8 olduğuna göre demir 8B grubunda bulunmaktadır.

B grubu elementleriyle ilgili yine elektron konfigürasyonuna bakmak gerekir. Ancak bu elementler A grubu elementleri kadar çok karşımıza çıkmaz.

Değerlik Elektron Sayısı Tablosu

Elementlerin hepsinin değerlik elektron sayısını ezbere bilmek mümkün değildir. Her zaman da hesaplama yapamayacağımıza göre periyodik tablodaki önemli grupların değerlik elektronlarını bilmek bize avantaj sağlar.

Yukarıdaki tabloda A gruplarının değerlik elektron sayılarını bulabilirsiniz.

İyonların değerlik elektron sayıları bulunurken de aynı yöntemle hesaplama yapılıp kaç tane elektron verilip alındığına bakılır. Atomlar kararlı hale geçebilmek için iyonlaşır.