Kütle Numarası Nedir?

Atomları birbirinden ayırmak için çeşitli özelliklerine bakarız. Atom numarası ve kütle numarası gibi kavramlar da bu özelliklerin başında gelir. Bu yazıda kütle numarası nedir öğrenmeye çalışacağız. Önce konuyla ilgili kısa bilgi vereceğiz. Ardından detaylı öğrenmek isteyenler için biraz da detay paylaşacağız.

Örneğin bir atomun 10 adet protonu ve 11 nötronu varsa bu atomun kütle numarası 10 + 11 = 21 olarak bulunur. Bir atomun kütle numarası ne kadar büyükse atom ağırlığı da o kadar büyük demektir.

Atomun kütlesini oluşturan tanecikler çekirdekte bulunan proton ve nötronlardır. Elektronların kütle çok küçüktür bu nedenle kütle numarasında hesaba katılmaz.

Kütle numarasına aynı zamanda nükleon sayısı da denir. Bu da çekirdekteki tanecik sayısı demektir.

Atomların Kütle Numaraları

Birkaç örnek üzerinde durarak kütle numarası nedir daha iyi öğrenelim. Örneğin karbonun 6 protonu vardır. Yani atom numarası 6’dır. Karbonda 6 tane de nötron bulunur. Öyleyse kütle numarası 6 + 6 = 12 etmektedir.

Doğada karbonun 8 nötronlu olanları da vardır. Bu karbonların kütle numaraları ise 6 + 8 = 14 etmektedir. Bu karbonlar az bulunur ve karbon elementinin izotopları arasındadır. Arkeolojide bulunun malzemenin yaşını tespit etmek için karbon 14 kullanılmaktadır.

Bazı atomların kütle numaraları aşağıda örneklendirilmiştir:

• Hidrojen (H) kütle numarası = 1
• Helyum (He) kütle numarası = 4
• Lityum (Li) kütle numarası = 7
• Berilyum (Be) kütle numarası = 9
• Karbon (C) kütle numarası = 12
• Azot (N) kütle numarası = 14
• Oksijen (O) kütle numarası = 16
• Flor (F) kütle numarası = 19
• Alüminyum (Al) kütle numarası = 27
• Kalsiyum (Ca) kütle numarası = 80
• Brom (Br) kütle numarası = 80

Kütle Numarası ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Yukarıda bazı atom türlerinin kütle numaralarını verdik. Şimdi de kütle numarasıyla ilgili çok merak edilen bazı sorulara cevap verelim.

Nükleon sayısı ile kütle numarası arasındaki fark nedir?

İkisi arasında fark yoktur. Nükleon sayı da çekirdekteki tanecik sayısıdır. Kütle numarası da aynı şekildedir.

Kütle numarası nereye yazılır?

Kütle numarası atomda sol üst köşeye yazılır. Sol alt köşeye ise atom numarası yani proton sayısı yazılır.

Neden periyodik tabloda kütle numaraları tam sayı değil de küsuratlı sayı olarak yazılır?

Bir elementin birden fazla kütle numarasına sahip izotopu bulunmaktadır. Doğada bulunma bolluğuna bakılarak bu kütlelerin ortalamaları alınır. Buna göre elementin atom kütle ortaya çıkar. Bunun da tam çıkmaması gayet normaldir.

Kütle numarası büyük olan atom daha ağır mıdır?

Evet. Maddelerin kütleleri içerdikleri bütün atomların kütlelerinin toplamıdır. Atomun kütlesini de atom numarası belirler. Aynı ortamda kütle arttıkça da ağırlık da artmaktadır.

Kütle Numarası Çözümlü Örnekler

Çözümlü test soruları çözerek konuyu oturtmaya çalışalım.

Örnek #1: Sodyum (Na) atomunun çekirdeğinde 11 proton ve 13 nötron vardır. Bu atomun kütle numarası kaçtır?

A) 23

B) 24

C) 25

D) 26

E) 27

Çözüm: Yukarıda kütle numarasının tanımını verdik zaten. Proton ve nötronu toplarız. 11 + 13 = 24 bulunur. Cevap B seçeneğidir.

Örnek #2: Aşağıdakilerden hangisi bir elementi diğerlerinden ayıran ana faktördür?

A) Atom numarası

B) İyon yükü

C) Kütle numarası

D) Nötron sayısı

E) Atom çapı

Çözüm: Atomlar periyodik tabloda atom numarasına göre sıralanmıştır. Bir atomun numarası onun kimliğidir. Cevap A seçeneğidir.

Örnek #3: Yukarıdaki tabloda bazı atomların proton ve nötron sayıları verilmiştir. Buna göre hangi atomların kütle numaraları eşittir.

A) I ve II

B) II ve III

C) III ve IV

D) II ve IV

E) I ve IV

Çözüm: Proton sayısı ve nötron sayısını toplarsak I = 24, II = 21, III = 20, IV = 24 bulunur. I ve IV eşittir. Cevap E seçeneğidir.

Örnek #4: İzotop atomlarla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Aynı elementin farklı atomlarıdır.

B) Kütle numaraları farklıdır.

C) Proton sayıları aynıdır.

D) Nötron sayıları aynıdır.

E) Nötr hallerinde elektron sayıları eşittir.

Çözüm: İzotop atomların proton sayıları aynıdır. Ancak nötron sayıları ve kütle numaraları farklıdır. Cevap D seçeneğidir.