Toplumsal ve Ekonomik Yapının Sağladığı Faydalar

Osmanlı Devleti bir asker devletidir. Osmanlıda ana unsur askeriye sınıfıdır. Çünkü devletin var olması ve temel politikası fetih üzerine kurulmuştur. Osmanlının uzun yıllar başarısını da bu askeri yapı sağlamıştır. Ancak Osmanlı devleti güçlendikçe ve genişledikçe toplumsal ve ekonomik yapı da oturmuştur. Bu yazıda toplumsal ve ekonomik yapının sağladığı faydalar üzerinde duracağız.

Toplumsal ve ekonomik yapının sağladığı faydalar maddeler halinde şöyle sıralanabilir:

• Toplumsal ve ekonomik kurumlarla insanlar bir bütün haline gelir.
• Toplumda ticaret ve ekonomik işleyiş gelişir.
• Verimlilik ve üretkenlik artar.
• Barış ve huzur yaygınlaşır.
• Bireylerin devlete olan güveni artar.
• Devlet sağlam temeller üzerine oturur.
• Toplum ve devlet güçlenir.

Ekonomik ve toplumsal yapı ile askeri yapı birbiriyle ilişkilidir. Güçlü bir devlet için ikisinin de sağlam olması gerekmektedir.

Askeri Yapı ve Toplumsal Yapı

Osmanlı devletinin özellikle ilk yıllarında askeri yapıda ne kadar başarılı olduğunu biliyoruz. Askeri yapının sağladığı faydalar ile ülke epey ilerlemiştir. Ancak Osmanlı Devleti daha ilk günlerden itibaren ekonomik ve toplumsal yapıya da önem vermiştir.

Çeşitli esnaf kuruluşları ile esnaflar arasındaki dayanışma güçlendirilmiştir. Tımar sistemiyle birlikte tarım ve vergi sistemi düzenlenmiştir.

Osmanlı Devletinin toplumsal yapısı huzurlu olduğunda askeri yapının da ileri gittiğini söylemek mümkündür. Çünkü askerlik ciddi masraflı bir iştir. Büyük bir orduyu beslemek ve ihtiyaçlarını karşılamak için devletin yeteri kadar ekonomik güce sahip olması gerekmektedir.

Osmanlı Devletinde ekonomi bozulduğunda askeri yapı da bozulmuştur. Bunun paralelinde hem savaşlarda olumsuz sonuçlar alınmış hem de bozulan güven ortamında iç isyanlar devleti çok uzun süre uğraştırmıştır.

Osmanlı Devleti toplumsal hayatı düzene koymak için birçok politika izlemiştir. Bunlardan en önemlisi iskan siyaseti olarak bilinen nüfusun dengeli bir şekilde yerleştirilmesidir. İskan politikasıyla birlikte yeni fethedilen yerlerin Müslümanlaştırılması ve Osmanlı Devletine daha çok bağlanması planlanmıştır. Ancak bu siyaset hoşgörüyü esas alan istimalet politikası çerçevesinde uygulanmıştır.

Toplumsal ve Ekonomik Yapının Bozulması

Osmanlı Devleti neden yıkıldı sorusunun birçok cevabı vardır. Bu cevapların hepsi birden doğru da olabilir. Çünkü büyük bir imparatorluğu yıkan tek bir faktör olamaz. Bütün bu faktörlerin bir araya gelmesiyle devlet zayıflamış ve dağılma sürecine girmiştir.

Askeri yapıya dayanan Osmanlı Devleti ilerleyen dönemlerde komşu ülkelerde askerlik teknolojinin gelişmesi ile geride kalmıştır. Aslında Osmanlı askeriyesi beklenenden daha büyük başarılar da elde etmiştir. Ancak arkasında güçlü bir ekonomik ve toplumsal refahın olmaması her şeyi olumsuz etkilemiştir.

Sonuç olarak toplumsal ve ekonomik yapının bozulması elde edilen faydaları tersine çevirmiştir. Bu yapının bozulmasındaki faktörler şöyle sıralanabilir:

• Eğitim ve bilim alanında geri kalma
• Genişleyen toprakları idare etmedeki güçlük
• Coğrafi keşifleri kaçırma
• Avrupa aydınlanmasını yakalayamama
• Teknolojiyi yenileyememe
• Geç ve yetersiz sanayileşme
• Kurumların gerilemesi
• İsyanların artması
• Ekonomik sıkıntıların baş göstermesi

Bu faktörleri çoğaltabiliriz. Özetle söylemek gerekir ki askeri yapının arkasında güçlü bir toplumsal dinamizm ve ekonomik refah bulunmak zorundadır.